oude meuk

Onderwerp

Holland Festival (58 nieuwsberichten)

  • De Amsterdamse Kunstraad heeft haar adviezen bekend gemaakt over de aavragen voor meerjarige subsidie bij de gemeente Amsterdam. In het Kunstenplan 2009-2012 is er op theatergebied wat de Raad betreft geen ruimte meer voor Over het IJ, het Rozentheater, Danswerkplaats Amsterdam, Felix Meritis en Carr? (opnieuw). ZEP, PIPS:lab, The Glasshouse en het ITS moeten in het Kunstenplan worden opgenomen. Ook Maatschappij Discordia krijgt een positief advies, maar financiering is afhankelijk van het beschikbaar komen van twee miljoen euro extra budget.
    Dood Paard, de Stadsschouwburg (voor buitenlandse programmering), de Engelenbak en Theater het Amsterdamse Bos krijgen meer te besteden, terwijl het Uitburo en de fusie van Gasthuis en Frascati minder geld krijgen. De raad is positief over de aanvraag van de Theatercompagnie (die in de huidige periode geen subsidie van de gemeente ontvangt), maar heeft grote moeite met de functie van tweede stadsgezelschap die de groep zichzelf toebedeeld.
    De festivals in de hoofdstad krijgen het zwaar te verduren. De raad is uiterst kritisch over het Holland Festival en het Amsterdam Roots Festival krijgt een drastische korting. In het algemeen maakt de raad zich zorgen over de bouwwoede van de kunstsector: er komen veel nieuwe gebouwen bij (Muziekgebouw aan het IJ, Stedelijk Museum, Filmmuseum, ea.) maar de exploitatie van al die gebouwen gaat de gemeente 19 miljoen per jaar extra kosten.
    In totaal vroegen 259 instellingen zo'n 132 miljoen euro aan. Het beschikbare budget is nu bijna 75 miljoen. (Het Parool, 18/4/08)

  • Jacques van Veen wordt per 1 maart 2008 directeur van de Nieuwe de la Mar Theaters in Amsterdam. De theaters worden op dit moment gebouwd in de Marnixstraat in Amsterdam en zullen eind 2009 hun deuren openen. De theaters zijn een initiatief van de VandenEnde Foundation, het cultuurfonds van Joop en Janine van den Ende. Van Veen zal als onafhankelijk directeur verantwoordelijk zijn voor zowel de programmering als de exploitatie van de Nieuwe de la Mar Theaters. Van Veen is nu nog zakelijk directeur van het Holland Festival. "Dit is een unieke kans om op deze legendarische plek een nieuw hoofdstuk in de theatergeschiedenis te schrijven en hiermee een bijdrage te leveren aan de ontwikkeling van het Leidseplein tot hét theaterplein van Nederland", aldus Van Veen. (Trouw, 26/11/07)

  • Toneelgroep Amsterdam, de Stadsschouwburg en het Holland Festival hebben een plan opgesteld om jaarlijks tien buitenlandse producties naar Amsterdam te halen en twee coproducties op te zetten. "Op muziek- en museumgebied is Amsterdam met het Concertgebouw, het Muziektheater en het Van Gogh museum toonaangevend in Europa", aldus Stadsschouwburgdirecteur Melle Daamen, "Maar op toneelgebied blijven we achter in vergelijking met bijvoorbeeld Berlijn of München."
    Het probleem is de kostenstijging van internationale produkties. "Op dit moment kunnen wij grote, belangrijke producties niet naar de stad halen. Internationale theatergrootheden als Christoph Marthaler of Frank Castorf gaan aan onze neus voorbij. Zelfs groepen als die van Alain Platel of Les Ballets C de la B. kunnen we niet meer betalen".
    Het plan kost 2,7 miljoen euro, waarvan 1,9 miljoen afkomstig is uit de reguliere programmabudgetten van Toneelgroep Amsterdam en de Stadsschouwburg. Acht ton moet van de gemeente Amsterdam komen, één ton van diverse fondsen. De gemeente Amsterdam heeft budget beschikbaar voor de internationale positionering van de stad in het kader van 'Amsterdam Topstad'. Op 27 september beslist de gemeenteraad over te toekenning van die gelden. (NRC, 16/9/06)


  • De opvolger van Het Theaterfestival gaat TF-1 heten. Festivalleider wordt Jeffrey Meulman en de eerste editie vindt plaats van 26 augustus t/m 10 september 2006 in Amsterdam. Het festival sluit af met het Gala van het Nederlands Theater, waar de VSCD toneelprijzen worden uitgereikt.
    TF-1 krijgt vier "themakanalen": TF-1 is de Nederlands Vlaamse theaterselectie, tien voorstellingen (grote en kleine zaal) gekozen door een jury onder leiding van Monique van de Ven. Bovendien worden binnen TF-1 drie finalisten voor Toneel Publieksprijs gespeeld. TF-2 wordt het Amsterdam Fringe Festival, waarin theatervernieuwing en jonge makers centraal staan. TF-3 is het randprogramma met veel verdieping. TF-4 toont de keuze van de Vlaamse jury in de Brakke Grond.
    TF-1 is een gezamenlijk initiatief van de Stadsschouwburg Amsterdam, de VNT, Het TIN, Bureau Promotie Podiumkunsten en het Holland Festival. Op 17 mei maakt Monique van de Ven de juryselectie bekend. (Redactie, 20/4/06)


  • Ivo van Hove en Jacques van Veen, artistiek en zakelijk leider van het Holland Festival hebben de Franse onderscheiding in de orde van de 'Arts et Lettres' gekregen. Er waren dit jaar extra veel onderscheidingen voor Nederlandstaligen (Kader Abdolah, Adriaan van Dis, Cees Nooteboom) als gevolg van de 'Salon du Livre', waar vorig jaar extra aandacht werd besteed aan Nederlandse literatuur. (ANP, 8/4/04)

    meer over: Ivo van Hove


  • Pierre Audi wordt vanaf volgend jaar de nieuwe artistiek directeur van het Holland Festival. Audi blijft directeur van De Nederlandse Opera, en zal net als Ivo van Hove dat was, dubbeldirecteur worden. Daarnaast heeft Audi gezegd slechts voor vier jaar aan te blijven, gedurende de Cultuurnota-periode 2005-2008. Ivo van Hove presenteert dit jaar zijn laatste Holland Festival. Zakelijk directeur Jacques van Veen blijft aan. (VNG, 16/2/04)


  • Isabelle Huppert komt niet naar het Holland Festival van volgend jaar. De hele wereldtournee van de 4.48 Psychose is afgezegd omdat de Franse producent Théâtre de la Madeleine niet de rechten voor New York kon verwerven. Huppert weigerde om in de andere steden, waaronder Amsterdam, wel te spelen. (ANP, 29/9/03)

  • Het Holland Festival heeft dit jaar zo'n 45.000 bezoekers getrokken. Dat is een record, en bovendien bijna het maximum haalbare aantal. Van de 79 voorstellingen en uitvoeringen waren en 26 uitverkocht. Met name Pina Bausch, Anne Teresa de Keersmaeker en The Wooster Group waren populair.
    Volgend jaar stelt festivalleider Ivo van Hove zijn laatste festival samen. Enkele programma-onderdelen zijn al bekend: Peter Sellars maakt een opera over het vluchtelingenvraagstuk; filmactrice Isabelle Huppert speelt een stuk van Sarah Kane; de slotvoorstelling wordt 'Wolf', de laatste productie van Alain Platel. Van Hove noemt het een voorstelling waar "alles waar ik artistiek voor sta in samenkomt". 'Wolf' ging afgelopen mei in première op het KunstenFestivalDesArts in Brussel. Het Holland Festival vindt plaats van 2 t/m 26 juni 2004 (ANP & VNG, 25/6/03)

  • Hannah Belliot licht in een interview haar State of the Union toe. Elitaire kunst moet door meer mensen genoten worden: "Als we er niet in slagen om veel meer mensen, en dan denk ik vooral aan jongeren, emotioneel bij cultuur te betrekken, houdt over dertig jaar niemand meer van Vondel en gaan er alleen nog Japanners en Amerikanen naar het Rijksmuseum." Zo zou het publiek van het Holland Festival diverser moeten worden, bijvoorbeeld door ook operette te programmeren. (NRC, 6/9/02)

  • "Groots in al zijn bescheidenheid." Zo kondigt het Holland Festival de komende editie aan. Het 55e festival vindt plaats van 7 tot 21 juni. Er worden negen nationale en internationale producties gepresenteerd, zoals de openingsvoorstelling 'Alkestis' van de Zwitserse regisseur Jossi Wieler met de Münchner Kammerspiele en de muziektheatervoorstelling 'Three Tales', die componist Steve Reich samen met filmmaakster Beryl Korot maakte.
    De opzet van het festival is dit jaar een stuk kleiner dan voorgaande jaren. Dat komt door de langdurige onzekerheid over de subsidie voor het festival. Daardoor lag ook het inhuren en opzetten van producties min of meer stil. Het Holland Festival dreigde vorig jaar een aanzienlijk deel van zijn subsidie te verliezen op advies van de Raad voor Cultuur. De raad vond dat het festival bevlogenheid miste en dat de programmering als los zand aan elkaar hing. Nadat het bestuur van het evenement was afgetreden draaide staatssecretaris Van der Ploeg bij en kwam de gemeente Amsterdam ook met geld over de brug. Tot en met 2004 krijgt het festival vijf miljoen euro van het Rijk en twee miljoen euro van Amsterdam. (ANP, 2/4/02)


  • De kamerfracties van de VVD, D66 en Groen Links zijn vernietigend in hun oordeel over het handelen van staatssecretaris Van der Ploeg in het conflict met het Holland Festival. Het voortbestaan van het festival komt in gevaar.
    Kamerlid A. Nicolaï (VVD): "Van der Ploeg heeft laks, traag en niet netjes gehandeld. Ik twijfel of hij wel recht wil doen aan het Holland Festival. Eerder al bleek dat hij liever mooi, jong en allochtoon ziet dan een instituut van bewezen kwaliteit."
    Kamerlid B. Dittrich (D66): "Dit is een nodeloze escalatie van een discussie die veel te lang heeft geduurd. Het betekent een dikke onvoldoende voor Van der Ploeg en een zwarte bladzijde in zijn politieke nalatenschap."
    VVD, D66 en Groen Links hebben alle begrip voor het aftreden van het festivalbestuur. Nicolaï: "Dit is niet een bestuur van actievoerders, dat zegt al wat. Ze hebben goede gronden om deze stap te nemen." Dittrich: "Dit is consequent. Ik hoop dat het aftreden slechts een fase in de onderhandelingen is en dat Van der Ploeg door deze dramatische stap wél in de buidel zal tasten. Anders wordt een mooi en prestigieus festival door bureacratisch gesteggel de nek omgedraaid."
    De PvdA-fractie blijft achter partijgenoot Van der Ploeg staan, en hekelt het afgetreden bestuur. Kamerlid J. Belinfante (PvdA): "Dit is een heilloze, overhaaste stap. Het bestuur probeert een financiële doorbraak te forceren zonder kwalitatieve garanties te geven. We gaan niet zomaar geld weggeven." De Kamerleden zien geen rol voor de Kamer in het oplossen van het conflict, maar zijn allen van plan om vragen aan Van der Ploeg te stellen in het overleg over de cultuurbegroting van de vaste Kamercommissie op 3 december. Alleen Dittrich wil proberen in de Kamer zelf "geld bijeen te sprokkelen". Nicolaï: "We hebben vorig jaar al veertig miljoen extra voor hem geregeld, we blijven niet aan de gang." Belinfante: "We kunnen hoogstens aan Van der Ploeg vragen hoe het verder moet." (NRC, 6/11/01)

  • Crisis bij het Holland Festival. Het bestuur van het festival is afgetreden, omdat het vindt dat staatssecretaris Van der Ploeg geen helderheid wil bieden over de financiering van het festival. Als hij daarin volhardt, komt er dit seizoen geen festival, aldus het bestuur. In een brief aan de staatssecretaris schrijft bestuursvoorzitter Herman Tjeenk Willink dat het festival: "de laatste jaren met te weinig middelen waarover in een te laat stadium zekerheid ontstond steeds opnieuw moest improviseren." Door af te treden hoopt het bestuur het ministerie en de Tweede Kamer te doordringen van de ernst van de situatie. Een driekoppig rompbestuur onder leiding van Sijbolt Noorda, voorzitter van het college van bestuur van de Universiteit van Amsterdam, blijft tot 24 juni om de belangen van de stichting en haar werknemers te behartigen.
    Van der Ploeg, die op werkbezoek in Indonesië is, wil zich eerst beraden. Een woordvoerder zegt: "We waren nog volop in gesprek met het festivalbestuur. Jammer dat het op deze manier wordt afgebroken. Van der Ploeg heeft duidelijk gesteld: het is niet zijn bedoeling het festival om zeep te helpen. Maar eerst geld geven en dan pas plannen maken, zoals het bestuur wil, kan niet." (NRC, 5/11/01)


  • Het is maar een onduidelijk toestand rond het Holland Festival. In juli adviseerde de commissie Sorgdrager het budget van het festival geleidelijk uit te breiden naar 10 miljoen gulden in 2004. Het ministerie van OC&W zegde informeel toe dat het voor 6 ton extra zou zorgen, en de gemeente Amsterdam geeft ook 4 ton meer. Het festival zegt echter dat de het extra geld wegvalt tegen een beëindigde rijkssubsidie en dat de totale bijdrage van gemeente en rijk niet boven het huidige niveau van 4 miljoen gulden uitkomt. Het festival wil voor de aankomende editie 5,8 miljoen gulden.
    Er onstaat nu ruzie over wat er nu eerst moet gebeuren: een nieuw plan (dat zou het derde zijn) voor inhoudelijke verbetering, zoals het ministerie wil; of duidelijkheid over de hoeveelheid subsidie. "Een festival als dit moet twee jaar van tevoren al in de steigers. Door de onzekerheid kunnen we geen financiële verplichtingen aangaan en worden we in het buitenland als partner niet serieus genomen. Dat is fnuikend voor de artistieke waarde", aldus een woordvoerder van het festival.
    Overigens staat op het ministerie het bestaansrecht van het festival niet ter discussie. Ook van de festivalleiding zijn nog geen geluiden gehoord dat het festival volgend jaar niet doorgaat. (NRC, 30/10/01)

    meer over: subsidies


  • In Apeldoorn is op 95-jarige leeftijd Jaap den Daas overleden. Den Daas was een belangrijk figuur in het naoorlogse theaterleven. Van 1959 tot 1972 was hij directeur van De Nederlandse Opera en van 1965 tot 1975 gaf hij leiding aan het Holland Festival. Daarnaast was hij werkzaam bij de AVRO (waar hij met 'Hersengymnastiek' de eerste quiz in Nederland produceerde) en bij het Kurhaus in Scheveningen. Den Daas noemde zichzelf "half artiest, half ambtenaar". In de kunst stelde hij zijn normen hoog, al bleef hij praktisch: "Als wij het hoogste niet kunnen krijgen, moeten wij afdalen tot het goede." (NRC & VNG, 23/10/01)


  • Het Holland Festival moet blijven bestaan en moet 10 miljoen gulden per jaar krijgen. Dat zijn de belangrijkste conclusies van de commissie Sorgdrager, een gezamenlijke commissie van de Raad voor Cultuur en de Amsterdamse Kunstraad. De commissie meent dat het festival zijn rol als internationaal podiumkunstenfestival moet kunnen blijven waarmaken. Het budget moet de komende jaren stapsgewijs worden verhoogd van de huidige 3,2 miljoen gulden tot tien miljoen gulden. Er is ook kritiek: de dans en muziek zijn de laatste jaren achtergesteld ten gunste van (internationaal) theater en de festivalleiding moet expertise op die gebieden in huis halen. Dit is opmerkelijk, omdat het Holland Festival vier jaar geleden van de Raad voor Cultuur meer aan theater moest gaan doen en onder andere om die reden Ivo van Hove aantrok als directeur.
    Het Ministerie van OC&W en de gemeente Amsterdam kunnen nog niet zeggen of ze de wensen van de commissie Sorgdrager zullen honoreren. Zakelijk leider van het festival Jacques van Veen is blij met het advies: "Ik ben vooral blij dat de commissie erkent dat een indeling in korte subsidieperiodes voor een groot festival als het onze een moeizame is. Als dit advies wordt overgenomen, kunnen we onze ambities op de lange termijn waarmaken."
    Herman Tjeenk Willink, voorzitter van het bestuur van het Holland Festival: "Dit is voor ons een serieus te nemen advies; dat geldt voor zowel zijn negatieve als zijn positieve kanten. Ik ben blij dat wordt erkend dat er een plaats is voor het Holland Festival, dat onze keuzes worden ondersteund. Dit advies is een ook een goede steun in de rug om sponsors te zoeken. Alleen, enerzijds wordt ons gevraagd meer sponsors te zoeken, anderszijds moeten we vernieuwend zijn. Maar experimenten zijn niet interessant voor sponsors, daar kunnen ze hun relaties niet mee naar toe nemen. We leven van jaar tot jaar, met eindeloos veel compromissen. Het is toch vreselijk dat we altijd maar zitten te donderjagen over een paar ton. Ik ben blij dat daar nu een einde aan komt." (NRC, 6/7/01)

    meer over: subsidies


  • Het Holland Festival heeft minder bezoekers getrokken dan vorig jaar. Volgens de telling van het festival zelf (die de bezoekcijfers van Amsterdam Roots Festival meetelt) waren er dit jaar 73.500 bezoekers, tegen 118.000 vorig jaar. Wordt het Roots festival niet meegerekend, dan blijven er slechts 48.500 bezoekers over, 30.000 minder dan vorig jaar. Het festival meldt dat de zaalbezetting van buitenlands theater en muziektheater rond de 80 procent lagen; bij dansvoorstellingen en concerten lag dat rond de 75 procent. Van de 89 voorstellingen waren er 34 uitverkocht, zoals 'True Love', 'Johnny and Jones', 'Oraculos' en het concert van Sonic Youth.
    Volkskrant-journalisten Roland de Beer en Hein Jansen stellen dat het Holland Festival goochelt met bezoekcijfers: hoge cijfers maar halfvolle zalen. de cijfers zijn namelijk niet gebaseerd op tellingen aan de kassa's van de theaters. Het Amsterdam Roots Festival trok 25.000 bezoekers voor het gratis te bezoeken werelddorp in het Amsterdamse Oosterpark. Jansen en De Beer suggereren dat wellicht ook de bezoekers van de langsrijdende tram 3 zijn meegeteld. (NRC & Volkskrant, 2/7/01)

  • De voorstelling 'Mean Streets' van Toneelgroep Amsterdam, die één van de grote theaterproducties zou worden op het komende Holland Festival, is van het repertoire genomen. Het is het gezelschap niet gelukt de auteursrechten te verkrijgen van Martin Scorsese's filmscript. Ter vervanging is regisseur Ivo van Hove afgelopen dinsdag begonnen met de repetities van het stuk 'True Love' van de Amerikaanse schrijver Charles Mee. Het is onduidelijk waarom de rechten uiteindelijk niet zijn toegekend, het auteursrechtenbureau heeft geen enkele reden voor de afwijzing opgegeven. (Volkskrant, 2/5/01)

  • De commissie-Sorgdrager, die in opdracht van het rijk en de gemeente Amsterdam de patstelling onderzoekt rond de financiën van het Holland Festival, presenteert eind juni haar bevindingen. De commissie is ingesteld omdat de twee hoofdsubsidiënten vorig jaar tegengestelde visies uitten op het festival: de Raad voor Cultuur noemde het in zijn huidige vorm 'oninteressant'. Als gevolg hiervan weigerde staatssecretaris Van der Ploeg de OCW-subsidie te verhogen van 2,4 naar de 4 miljoen gulden die het Holland Festival nodig acht. De Amsterdamse Kunstraad adviseerde de gemeente juist om meer geld aan het festival te geven: 2,4 miljoen gulden in plaats van zeven ton. In afwachting van de bevindingen van de commissie heeft festivaldirecteur Ivo van Hove in zijn beleidsplan voor dit jaar geen aanspraak gemaakt op extra geld. Het festival blijft in zijn huidige vorm multidisciplinair en het accent ligt nog altijd op internationaal theater en muziektheater. (Volkskrant, 2/5/01)

  • De VandenEnde Foundation heeft haar eerste projecten bekend gemaakt. De stichting van Joop van den Ende en zijn vrouw Janine steekt per jaar 20 miljoen gulden in ondersteuning van projecten voor kunstenaars en zal vooral geld steken in initiatieven op het gebied van podiumkunsten en audiovisuele media die niet voor andere subsidie in aanmerking komen. Inmiddels hebben zo'n veertien organisaties geld van de stichting toegezegd gekregen. Daaronder bevinden zich:
  • de Mary Dresselhuys-prijs (Deze tweejaarlijkse werkbeurs van 25.000 gulden voor een acteur of theatermaker is 1992 door Van den Ende ingesteld en wordt nu onder de hoede van de foundation genomen);
  • het AVRO-televisieprogramma 'Kwestie van Smaak' (kan de komende vier jaar op ruim 8 miljoen gulden rekenen als bijdrage in de productiekosten van het wekelijkse kunstprogramma);
  • Het Toneel Speelt (krijgt voor twee jaar 600.000 gulden om de continuïteit van het gezelschap te waarborgen);
  • het Holland Festival (krijgt de komende drie jaar zo'n 800.000 gulden per jaar);
  • het Internationaal Theaterschoolfestival (krijgt 35.000 gulden voor het programma-onderdeel 'jonge makers').
  • Andere doelen waar reeds geld aan is toegezegd zijn onder andere de Academie voor Lichte Muziek, Dansacademie Lucia Marthas, John Adams Instituut, Joods Historisch Museum en de Amsterdam School of Communications Research (Ascor), die voor een halve ton per jaar onderzoek gaat doen naar de maatschappelijke betekenis van populair televisiedrama.
    Het echtpaar Van den Ende richtte de stichting op na de verkoop van het televisieproductiebedrijf Endemol in 2000 aan het Spaanse Telefónica. Van den Ende drong in dat jaar door tot de top tien van rijke Nederlanders van het blad Quote. Zijn vermogen werd geschat op 2,9 miljard gulden. In het bestuur van de stichting zitten behalve het echtpaar Van den Ende mr. Hans van Veggel, Peter Prein, drs. Frank Klijberg, Eddy Habbema en mr. Hans Marseille. Directeur is Ryclef Rienstra. (ANP, 25/4/01)

  • Wethouder van cultuur in Amsterdam, Saskia Bruines, legt een groot deel van de kritische adviezen van de Amsterdamse Kunstraad naast zich neer. Zo wordt de subsidie van Het Nationale Ballet gewoon gecontinueerd en is de strafkorting voor de Nestheaters van de baan. De subsidie voor de Nestheaters wordt echter niet verhoogd met een toelage voor het project Nes in de Bijlmer. Het Holland Festival behoudt de acht ton subsidie en krijgt incidenteel 100.000 gulden extra. De Kunstraad adviseerde een principiële keuze: of de subsidie voor het festival flink verhogen, of de subsidie stopzetten. Ook deze pincipiële keuze heeft de wethouder ontweken. (Volkskrant, 4/11/00)

  • 'Zonder titel' is het laatste grote ensemblestuk van Toneelgroep Amsterdam onder Gerardjan Rijnders. De voorstelling, die al eerder een seizoen werd opgeschoven, had op zich eerder gespeeld kunnen worden. Wim T. Schippers, schrijver van het stuk: " We hebben er ook nog even over gedacht om hem in het Holland Festival van dit jaar te spelen, maar ik geloof dat directeur Ivo van Hove er niet zo voor voelde." (AD, 12/10/00)

  • De kogel is door de kerk: de foto's die tijdens het Holland Festival van 1998 geëxposeerd zijn in de tentoonstelling 'Attack', zijn geen kinderporno. De Hoge Raad is tot deze conclusie gekomen. Al het in beslag genomen materiaal moet teruggegeven worden. Het Festival overweegt een schadeclaim. (Volkskrant, 29/9/00)

  • De Amsterdamse Kunstraad wil het Holland Festival 2,45 miljoen gulden geven, het dubbele van het bedrag dat het festival gevraagd heeft. Tegelijkertijd laat de raad dit bedrag buiten de begroting vallen, de gemeente moet extra geld vinden, anders krijgt het festival helemaal niets. "We vinden niet dat het festival kan blijven doormodderen, en we dwingen de politiek nu tot een duidelijke keuze", aldus B. Janmaat secretaris van de Kunstraad. In haar advies stelt de Kunstraad verder dat subsidie aan Het Nationale Ballet gereserveerd moet worden. De gemeente moet het geld inhouden totdat er betere plannen op tafel liggen. Net als de Raad voor Cultuur spreekt ook de Kunstraad expliciet over de artistieke leiding. Wayne Eagling zou niet "de toonaangevende choreograaf zijn die HNB weer zijn status terug zou kunnen geven".
    De Nestheaters krijgen flinke kritiek van de Kunstraad. Te veel eigen producties en projecten in de Bijlmer en te weinig goede programmering. Verder krijgt de Nes het verwijt dat zij teveel personeel in dienst heeft. Ook zou het theater verkeerde bezoekersaantallen doorgegeven hebben.
    Of de Kunstraad zelf goed kan tellen is echter de vraag. De Theatercompagnie was 1,5 miljoen beloofd, maar er bleek een telfout van 380.000 gulden in het advies geslopen en die worden er nu afgetrokken. "In goed Nederlands heet dat onzurgvuldig en onbehoorlijk bestuur", aldus artistiek leider Theu Boermans. (Volkskrant, 14/9/00)

  • Het Holland Festival heeft dit jaar 118.000 bezoekers getrokken, 27.000 meer dan vorig jaar. Hierbij moet worden aangemerkt dat het gratis toegankelijke Werelddorp 40.000 bezoekers trok, en dat 29.000 mensen 'Zingharo' bezochten, een voorstelling die helemaal niet in de festivalperiode plaatsvond. Festivaldirecteur Ivo van Hove vindt het essentieel dat er meer geld komt voor het festival. Op de kritiek van de Raad voor Cultuur zegt Ivo: "Of er komt meer geld, zodat het festival ook inderdaad kan groeien, òf men moet de moed opbrengen om nú te stoppen. (AD, 24/6/00)

  • Er komt 2,4 miljoen gulden extra rijkssubsidie voor twaalf internationaal gerichte cultuurprojecten, zoals het Holland Festival, Oerol en het TIN. Voorwaarde is wel dat dat die instellingen iets toevoegen aan de profilering van Nederlandse cultuur. (AD, 9/6/00)

    meer over: Oerol, subsidies


  • Het Holland Festival zal geen programmaboek met teksten over Frank Zappa uitgeven. Zappa is dit jaar het hoofdthema van het festival. De weduwe van Zappa, die zeggenschap heeft over alles wat er over de kunstenaar geschreven wordt, vond de teksten maar niks. De voorstellingen gaan wel gewoon door. (Volkskrant, 26/5/00)

    meer over: censuur


  • Ook bij het Holland Festival zijn ze zich ervan bewust dat het EK voetbal in het land is. Op een poster-campagne is een 'alternatief elftal' van musici en regisseurs, zoals Dick Raaijmakers, Theu Boermans, Gerardjan Rijnders, Ravi Shankar en Reinbert de Leeuw, door middel van de computer in oranje shirts gestoken. Ivo van Hove draagt de aanvoerdersband. Met de posters wil het Holland Festival duidelijk maken "dat het voetbalpubliek niet van het Holland Festivalpubliek hoeft te verschillen. Één overeenkomst is in ieder geval pijnlijk duidelijk: ook bij de Holland Festival elf is er geen vrouw te bekennen. (Parool & Volkskrant, 18/5/00)

    meer over: affiche, voetbal


  • Ivo van Hove likt zijn wonden, nu deze dubbeldirecteur het zowel bij het Holland Festival als bij Toneelgroep Amsterdam met minder geld zal moeten stellen. De Raad voor Cultuur mist "samenhang en overtuigingskracht" in het beleidsplan van TGA. Van het uitnodigen van gastregisseurs die al een eigen gezelschap hebben ziet de raad het nut niet in. Van Hove: "Heb je de laatste regel van het advies gelezen?: "De raad oordeelt positief, maar adviseert de rijkssubsidie te verlagen." Dat is een contradictio in terminis. Mirjam Koen van het Onafhankelijk Toneel maakt een stuk in de grote zaal. Dat betekent voor haar doorstroming. Met Johan Simons van Hollandia coproduceren we. De kritiek is volkomen ongegrond." Nog veel ongegronder vindt van Hove de kritiek die de raad heeft op het Holland Festival: "De raad adviseerde ons vier jaar geleden om meer accent te leggen op theater, omdat daar een lacune zou bestaan. Dat advies hebben we opgevolgd en we hebben het in praktijk gebracht. Nu bekritiseert de raad haar vorige advies. En dan de opmerking dat er geen samenhang zou zijn in de programmering, terwijl de programmering uit vijf duidelijke thematische blokken bestaat. Je barst toch uit in Homerisch gelach als je dat leest." (Parool, 16/5/00)

  • Het Holland Festival heeft in zijn beleidsplan voor de periode 2001-2004 om een miljoen extra gevraagd voor de programmering van de komende jaren. Acht ton zou van de Rijksoverheid moeten komen, vier ton van de gemeente Amsterdam. Momenteel ontvangen ze van beide overheden 3 miljoen gulden. Festivalleider Ivo van Hove denkt de miljoen extra nodig te hebben om de toekomst van het festival veilig te stellen. Hij wil meer grootschalig theater uit het buitenland en meer niet-Westerse kunstvormen op het Holland Festival. (Volkskrant, 4/5/00)

  • Bij de bekendmaking van het programma voor het Holland Festival van dit jaar zei festivalleider Ivo van Hove dat het Festival voor het eerst sinds zijn aantreden de vorm heeft die het moet hebben. "Het is een festival van vernieuwing van de traditie en een festival over de traditie van vernieuwing", aldus Van Hove. Bij de subsidie-aanvragen bij het rijk en bij de gemeente Amsterdam heeft het Festival 1,2 miljoen gulden extra subsidie gevraagd. Het festival begint op zaterdag 3 juni. (NRC, 3/5/00)

    meer over: Ivo van Hove


  • Het Holland Festival heeft een nieuwe openingsvoorstelling: de dansproductie 'Körper' van choreografe Sasha Waltz. Waltz is een van de artistiek leiders van de Schaubühne in Berlijn. Op het Holland Festival is nog een andere voorstelling van Waltz te zien, namelijk 'Na Zemlje'. Deze voorstelling werd gerepeteerd op het landgoed van Konstantin Stanislavski, waar Anton Tsjechov ooit 'Kersentuin' schreef. De opening van het festival is op 3 juni. (Trouw, 14/4/00)

    meer over: Berlijn, Stanislavski


  • 'Bacchanten', de geplande openingsvoorstelling van het Holland Festival, gaat definitief niet door. De coproducenten Hollandia en het Holland Festival konden de financiering niet rond krijgen. Theatergroep Hollandia speelt nu tijdens het festival de vervangende voorstelling 'Judith'. (Parool, 12/4/00)

  • Er zijn problemen met de financiering van 'Bacchanten', de coproductie van Hollandia en het Holland Festival. Deze week wordt er door regisseur Johan Simons en festivaldirecteur Ivo van Hove een laatste poging gedaan het benodigde bedrag bij elkaar te krijgen, en anders wordt er naar een vervangende voorstelling op het Holland Festival gezocht. Gedacht wordt onder meer aan 'Judith' van Friedrich Hebbel. (Parool, 23/3/00)

  • De sixties zijn helemaal terug op het komende Holland Festival nu is aangekondigd dat Rutger Hauer, de beste Nederlandse acteur van de vorige eeuw, op 23 en 24 juni zal meespelen in de wereldpremière van '200 Motels', de opera van wijlen Frank Zappa. Ook theatergroep Dood Paard blijkt geïnspireerd door Frank. Op het festival brengt zij een monoloog, gebaseerd op Zappa's zwanenzang 'Civilization Phase III'. (Parool, 16/3/00)

    meer over: Dood Paard


  • De "voorjaarsprelude" van het Holland Festival op 17 maart wordt bijgewoond door Koningin Beatrix. Zij bezoekt de voorstelling 'Triptyk' van Zingaro, een voorstelling met acrobaten en paarden. (AD, 15/2/00)

    meer over: royalty


  • Het Holland Festival wil dit jaar in haar programmering de nadruk leggen op Nederlandstalig theater. Onder de titel 'Toptheater uit de lage landen' gaat een reeks voorstellingen op het festival in première:
  • 'Jeff Koons' van Rainer Goetz door De Trust, onder regie van Theu Boermans
  • 'Bakchanten' door Hollandia, onder regie van Johan Simons
  • 'Stalker' door TGA, onder regie van Gerardjan Rijnders
  • 'De wespenfabriek' naar een roman van Ian Banks door Ro-theater, onder regie van Guy Cassiers
  • 'Aars', van Peter Verhelst door Het Toneelhuis, onder regie van Luk Perceval
  • 'Alice in Bed' van Susan Sontag door het Zuidelijk Toneel en de New York Theatre Workshop, onder regie van Ivo van Hove
  • 'In real time' door dansgezelschap Rosas, theatergezelschap Stan en muziekensemble Stan
  • 'Allemaal Indiaan' door Alain Platel (Les Ballets CdelaB) en Arne Sieren (Victoria)
  • Drie buitenlandse voorstellingen maken het theaterprogramma compleet. Dit zijn: 'Der Kirschgarten' van Theater Basel, een nieuwe voorstelling van Robert Maxwell en een Argentijnse voorstelling van Frederico Leon. Het Holland Festival duurt van 3 t/m 25 juni. De voorverkoop begint begin mei. (Parool, 9/2/00)


  • De eensgezindheid van het Holland Festival en Toneelgroep Amsterdam lijkt af te brokkelen. Eerder deze week nog schreven beide instellingen een gezamenlijke brief aan de staatsecretaris van cultuur dat ze het erover eens waren dat Ivo van Hove vanaf 2001 artistiek leider van zowel het Holland Festival als TGA kan zijn. Nu blijkt dat dit slechts een bevestiging was van een principebesluit dat beide partijen in juni namen. TGA denkt dat Van Hove 11 maanden per jaar full-time voor het gezelschap beschikbaar is en alleen in juni geheel beschikbaar moet zijn voor het festival. Volgens Holland Festival bestuursvoorzitter H.D. Tjeenk Willink is daar geen sprake van: "Tijdens het festival hoeft Van Hove alleen maar aanwezig te zijn, het werk gebeurd in de maanden ervoor. Zijn functie houdt meer in dan allleen adviseur of programmeur." Staatssecretaris Rick van der Ploeg vindt de brief van beide instellingen niet genoeg en wil duidelijkheid. Te meer omdat hij niet zonder meer instemt met het principebesluit van het festival. Pas in maart of april 2000 beslist het festivalbestuur definitief over de verlenging van Ivo's contract. (NRC, 23/12/99)

  • Ivo van Hove blijft Neêrlands drukste dubbeldirecteur. Zijn contract bij het Holland Festival dat in 2000 afloopt, wordt verlengd tot 2004. Hij zal deze functie van artistiek leider van het festival vanaf 2001 combineren met het artistiek leiderschap van Toneelgroep Amsterdam. De besturen van zowel het Holland Festival als dat van TGA hebben in een gezamenlijke brief aan Rick van der Ploeg laten weten dat zij geen bezwaar hebben tegen van Hove's dubbelfunctie. De combinatie van werkzaamheden wordt zelfs als voordeel gezien, zo stelt de voorzitter van het bestuur van TGA James Leyer, "het is een vorm van samenwerking tussen TGA en het Festival." (Volkskrant, 21/12/99)

  • Veel eerder in het jaar dan normaal opent het Holland Festival dit jaar met de voorstelling 'Tryptyk' van de Franse theatergroep Zingaro. In deze voorstelling treden paarden, dansers, acrobatische ruiters en Indiase vechtsporters samen op. Centraal staat verder de muziek van Strawinsky ('Le Sacre du Printemps') en Boulez ('Psalmensymfonie'). De voorstelling zal te zien zijn in een tent op het terrein van de Westergasfabriek. (Volkskrant, 11/12/99)


  • In New York is 'A streetcar named desire' in de regie van Ivo van Hove in première gegaan. Het is een getrouwe remake van de voorstelling die hij in 1995 bij Het Zuidelijk Toneel heeft gemaakt. Ook de badkuip, die in de Nederlandse voorstelling zo'n prominente rol speelde is weer van de partij. Dit bracht Ben Brantley, de gevreesde criticus van de New York Times, ertoe de voorstelling om te dopen tot 'A bathtub named desire'. Hij vond het maar niks, "een rammelende deconstructie", de productie "gaat alleen maar over uitkleden". Jim Nicola, de artistiek leider van de New York Theatre Workshop is erg boos: "Mensen als Bradley verzieken het klimaat en blokkeren elke vernieuwing. Dit soort negatieve kritiek is de reden dat makers als Peter Sellars en Robert Wilson het land ontvluchten en liever in Europa werken." Nicola mag zichzelf binnenkort ook in dit rijtje scharen. De New York Theatre Workshop gaat een co-produktie doen met Het Zuidelijk Toneel voor het Holland Festival 2000. (Volkskrant, 15/9/99)

  • Het Holland Festival heeft bijna tweemaal zoveel bezoekers getrokken als vorig jaar: 81.000 tegen 46.000 in 1998. Daarbij moet worden opgemerkt dat deze toename vooral te danken is aan het succes van gratis evenementen, zoals het Amsterdam Roots Festival en de Oosterpark Ring. Volgens festivaldirecteur Ivo van Hove zijn de intenties van de festivalleiding dit jaar "bevestigd en verdiept. Er waren dit jaar veel crossovers, waardoor het geen academisch festival was. Het bruiste." De vertoning van 'Der Ring des Nibelungen' op een groot videoscherm in het Oosterpark zal volgend jaar een vervolg krijgen met 'Aida'. Het is de bedoeling dat de Nederlandse Opera onder leiding van dirigent Riccardo Chailly het stuk zal uitvoeren. (Parool & VNG, 25/6/99)

  • Het Wiener Burgtheater heeft haar geplande optredens op het Holland Festival moeten afzeggen. In Wenen maakt Einar Schlief zijn afscheidsvoorstelling bij het Akademietheater, en daarvoor heeft hij het volledige ensemble van het Wiener Burgtheater nodig. (Theatermaker, 20/6/99)

    meer over: Wenen


  • Het Holland Festival wil Ivo van Hove graag houden als leider houden. Van Hove had zich in eerste instantie voor drie jaar aan het festival verbonden, maar de organisatie wil ook na 2000 verder met Van Hove. Zijn overstap naar Amsterdam wordt door het festival juist als voordeel gezien. "Dan zit hij hier tien meter vandaan", aldus een woordvoerder. Van Hove heeft tot nu toe ruim 40.000 bezoekers naar het festival weten te trekken en dat is zeer veel. (Volkskrant, 17/6/99)
    zie ook: Ivo naar TGA

    meer over: Ivo van Hove


  • Ivo van Hove wordt in 2001 de nieuwe artistiek leider van Toneelgroep Amsterdam. Hij verlaat het Zuidelijk Toneel, het ensemble dat hij tien jaar geleden heeft opgericht. Van Hove: "Bij Het Zuidelijk Toneel wilden enkele acteurs toch al iets anders doen. Bij Toneelgroep Amsterdam gaan enkele acteurs met pensioen. Ik sluit dus niet uit dat ik ook mensen meeneem. Er is van beide kanten ruimte." Gerardjan Rijnders en Titus Muizelaar, de huidige artistiek leiders van Toneelgroep Amsterdam, leggen bij de start van het volgende Kunstenplan hun functies neer, al blijven ze wel als acteurs en regisseurs aan TGA verbonden. "Als je je met een gezelschap wil profileren, en dat wil ik met Toneelgroep Amsterdam, kun je niet buiten de grote-zaalvoorstellingen van Rijnders. Ik wilde dus zeker weten dat hij als regisseur aan het gezelschap verbonden zou blijven", aldus Van Hove. Bestuursvoorzitter Tjeenk Willink van het Holland Festival ziet vooralsnog geen problemen in de combinatie van Van Hove's directeurschap van het Holland Festival en zijn toekomstig artistiek leiderschap van TGA. "Sommigen zullen de combinatie slecht vinden, anderen juist fantastisch", aldus Van Hove, "Ik denk nooit in termen van macht en invloed. Ik denk uitsluitend in termen van artistieke projecten." (Parool, 12/6/99)

  • De kaartverkoop voor het Holland festival loopt voorspoedig. Volgens een woordvoerder gaat het nog beter dan vorig jaar, toen een zaalbezetting van tachtig procent werd bereikt. De festivalorganisatie denkt dat de bredere programmering die vorig jaar werd ingezet nu al haar vruchten begint af te werpen. (Parool, 1/6/99)


  • Het Toneelhuis begint na 'Ten Oorlog' aan een nieuw Monsterproject met de welluidende titel 'Aars'. Het gaat om een bewerking van de 'Oresteia' van Aischylos door Peter Verhelst. Luc Perceval zal de voorstelling, die tijdens het Holland Festival 2000 in première gaat, regisseren. (Volkskrant, 29/5/99)

  • "Allochtonen willen geen specifiek allochtonen-theater", aldus Ivo van Hove. Het door hem geleide Holland Festival doet veel om de moeilijk bereikbare groepen jongeren en allochtonen aan te spreken. Cross-over en diversiteit zijn volgens de festivaldirecteur de voornaamste lijnen in de programmering van zijn tweede Holland Festival: "Daarmee wil ik een nieuw publiek aantrekken. Vorig jaar heeft men dat geïnterpreteerd als zou ik het oude, traditionele festivalpubliek van mij willen vervreemden. Niets is minder waar. Ik programmeer ook zaken waarin ze zich herkennen." Het overschrijden van genres leeft onder kunstenaars volgens Van Hove: "Het is niet zo dat de festivaldirecteur een thema oplegt. Maar in gesprekken met kunstenaars blijkt mij telkens weer dat zij zichzelf die vragen stellen. Zál er in de komende eeuw nog opera zijn, zijn er dan nog symfonieorkesten? Of verdwijnen de bestaande genres?" Het Holland Festival neemt het zekere voor het onzekere en heeft alvast het Amsterdam Roots Festival gered, door het te adopteren nadat hoofdsponsor Philips er genoeg van had. Ook zoekt het festival nu contact met het ITS. De artiesten uit het eerste zullen workshops geven voor de tweede, is het idee. Het Holland Festival kost dit jaar 6, 5 miljoen gulden, waarvan minder dan de helft bestaat uit subsidie. (Parool, Telegraaf & AD, 4/5/99)

    meer over: Ivo van Hove


  • Moose redacteur Miel de Zwart krijgt een cadeautje van het Holland Festival: op 17, 18, 20 en 23 juni zal er tegenover zijn huis op een videoscherm van vijf bij zes meter de integrale 'Ring des Nibelungen' worden geprojecteerd. De beelden worden via een live-verbinding vanuit het Muziektheater naar het Oosterpark in Amsterdam doorgeseind. De Oosterpark-Ring zal elke avond door zo'n 3000 bezoekers gratis te zien zijn. Niels Peter van Doorn van De Nederlandse Opera is er blij mee: "We wilden graag meewerken aan een laagdrempelige, Glyndebourne-achtige picknicksfeer. We zijn benieuwd of het werkt, 's avonds in het park zes uur lang naar Wagner op een scherm kijken. Het is geen popmuziek tenslotte." (Parool, 3/5/99)

  • Brian Eno is de hoofdgast van het komende Holland Festival (5 tot 26 juni). Het festival opent met Purcell's 'King Arthur', een co-productie van Maccus, Huis aan de Amstel en Het Combattimento Consort Amsterdam. Op theatergebied valt uit te kijken naar de voorstelling 'Genesi' van het Italiaanse gezelschap Societas Raffaello Sanzio onder regie van Romeo Castelluci. De regiseur voert onder andere zijn eigen kinderen, een koe en een 12-jarig Azerbeidzjaans slangenmens ten tonele. De Nederlandse Opera brengt ons 'Bijbelse Stukken', werken van Stravinsky onder regie van Peter Sellars. (AD, Volkskrant & Parool, 26/3/99)

  • Het Zuidelijk Toneel gaat dit jaar wederom naar Edinburgh, ditmaal met de voorstelling 'India Song', die op 10 juni tijdens het Holland Festival in première gaat. De voorstelling, een stuk van Marguerite Duras in de regie van Ivo van Hove gaat in de herfst van dit jaar op tournee, en speelt ook in Parijs. Daarnaast speelt Het Zuidelijk Toneel 'Koppen' op het Festival Theater der Welt in Berlijn. (VNG, 18/3/99)

  • Jeugdtheatergezelschappen Maccus en Huis aan de Amstel verzorgen op 5 juni de openingsvoorstelling van het Holland Festival. Ze spelen dan de opera 'King Arthur' van Henry Purcell, uitgevoerd door het Combattimento Consort Amsterdam. Naast deze familievoorstelling heeft artistiek leider Ivo van Hove nog een aantal andere voorstellingen op 5 juni gepland. (Parool, 16/2/99)


  • TGA moet opnieuw een voorstelling schrappen. Na 'Zonder Titel', het nieuwe stuk van Wim T. Schippers, blijkt nu ook de voorstelling 'North Atlantic II' niet door te kunnen gaan. 'North Atlantic II' was een samenwerkingsproject van TGA en de Newyorkse Wooster Group dat zou worden uitgevoerd tijdens het Holland Festival. Het was de bedoeling dat er afwisselend in New York en Amsterdam zou worden gerepeteerd, maar de Wooster Group had zich verkeken op de artistieke en logistieke consequenties. Er zijn al twee nieuwe producties gepland. In april gaat eerst 'Angst en ellende in het rijk van Kok' in première, het laatste gezamenlijke stuk van Ton Vorstenbosch en de in augustus overleden Guus Vleugel. Later diezelfde maand regisseert Gijs de Lange 'Een ideale vrouw' een stuk van W. Somerset Maugham uit 1927 in het Transformatorhuis in Amsterdam. (Volkskrant, AD en NRC, 2/2/99, 2/2/99)


  • Ivo van Hove zou het een goed idee vinden als het Holland Festival een eigen Fringe festival zou krijgen, zoals ieder jaar gebeurd in Edinburgh. De directeur van het Holland Festival zei dit naar aanleiding van zijn bezoek aan Edinburgh, waar zijn voorstelling 'Caligula' te zien is in het hoofdfestival. Op de alternatieve tegenhanger van het pretentieuze festival, het Fringe Festival, staat de Parade met groot succes. (Telegraaf, 2/9/98)

  • Het Holland Festival heeft in totaal zo'n 48.000 bezoekers getrokken. De zaalbezetting was gemiddeld 79 procent. De Wooster Group was uitverkocht, 't Barre Land moest extra voorstellingen inlassen. De tap-voorstelling van Savion Glover speelde voor halfvolle zalen. Het aantal bezoekers was veel lager dan vorig jaar. Dit komt vooral door de gehalveerde festivalperiode en het afgenomen aantal voorstellingen. Directeur Ivo van Hove zegt dat de doelstelling van het festival, verjonging en verbreding van het publiek, geslaagd is. Het NIPO moet deze conclusie nog bevestigen. Volgend jaar biedt het programma veel muziektheater. Toneelgroep Amsterdam doet een coproduktie met de Wooster Group, Reinbert de Leeuw en Peter Sellars maken de voorstelling 'Biblical Pieces' in Carré. (AD, 29/6/98)

  • Het 51e Holland Festival is geopend met de geluidsperformance 'Gevels' van Harry de Wit op het Leidseplein. Terwijl een danseres over een dunne balk tegen de gevel van de Stadsschouwburg opliep waren achtereenvolgens de geluiden te horen van een heleboel vogels, koperblazers, slagwerkers en stemmen en dertig pizza-koeriers met loeiende sirenes op hun brommers. "Waaruit Harry's verdiensten precies bestaan is onduidelijk, maar feit is wel dat hij altijd met zijn neus vooraan staat als er subsidies zijn te verdelen. Misschien is dat wel zijn belangrijkste verdienste", aldus Martin Bril. Later op de avond konden mensen kijken naar een opera, een voorstelling van de New Yorkse Woostergroup en een popconcert in Paradiso. (Parool, 11/6/98)

    meer over: Wooster Group


  • Koningin Beatrix en Prins Claus zullen de voorstelling 'Il ritorno d'Ulisse' in het Holland Festival bezoeken. (Telegraaf, 29/5/98)

    meer over: royalty


  • De subsidie voor het Holland Festival is verhoogd met jaarlijks f 800.000. Daartoe hebben de staatssecretarissen Patijn (BuZa) en Nuis (Cultuur) besloten, nadat de kamer zich achter het voorstel van VVD-parlementarier van Heemskerk, had geschaard. Het budget is nu f 6.5 miljoen waarvan 5.2 miljoen is uitgetrokken voor de programmering. (AD, 17/4/98)


  • Het Holland Festival heeft haar programma bekend gemaakt. Onder de nieuwe artistieke leiding van Ivo van Hove zijn er een aantal nieuwe elementen in de programmering doorgedrongen, zoals een tapdance-avond in Carré (een coproductie met Joop van den Ende), een concert van de Heideroosjes en Rowwen Hèze en een hommage aan Joni Mitchell door o.a. Astrid Seriese en het Mondriaan Kwartet. Zakelijk leider Jacques van Veen wil meer subsidie (1,3 miljoen gulden) om de programmering voor de komende jaren veilig. (Parool, 3/4/98)


praat mee

schrijf een mini