Prachtige kostuums inderdaad. Heel prachtig zelfs, maar wel 18e eeuwse kostuums. Volgens het programmaboekje was dat een bewuste keuze, maar waarom had Elisabeth dan zo´n grote kraag? Was ze anders niet herkenbaar genoeg? Dat maakte het een beetje dubbel. Zoals ik wel meer dubbel vond in deze versie. Mirjam Stolwijk was niet bepaald een femme fatale en ook niet erg religieus, ze was vooral erg jong en een beetje in de war en hulpeloos en duidelijk geen partij voor Elisabeth. En waarom gingen die twee koninginnen elkaar fysiek te lijf? We begrepen zo ook wel dat de situatie vernederend was. Onderschat Erik Vos zijn publiek of houdt hij gewoon heel plat van vechtende vrouwen op het toneel? Het waren prachtige acteurs en het zag er schitterend uit, maar ik bleef toch met veel vragen zitten. De nadruk lag erg op de politieke verhoudingen maar door al het uiterlijk vertoon werd je dan weer afgeleid. Jammer.

Eerlijk gezegd was ik vergeten dat deze voorstelling 2 jaar geleden zoveel ophef veroorzaakte. Maar toen ik de “verkrachtingsscene” op de tafel zag herkende ik het beeld opeens van de foto uit de krant. Nog steeds niet erg prettig om te zien, maar toch valt het wel mee. Zou ik in de tussentijd dan al zoveel meer gewend zijn geraakt? Misschien dat dat gedoe met die webcam en dat (quasi live?) gechat daarom ook een beetje gewild aandeed, hebben we vaker gezien. In deze voorstelling heeft Hans Kesting een dubbelrol: hij speelt de vader en ook de minnaar en dat werkt erg goed. Het zorgt voor een extra dreiging en het maakt het contrast tussen die twee mannen ook groter. Als hij twee keer op bijna dezelfde manier de liefde verklaard aan dezelfde vrouw maar als verschillend personage maakt dat het contrast des te schrijnender. Halina Reijn is geweldig, niet zo hysterisch als ze wel eens kan zijn maar daardoor des te enger. Indrukwekkend!

Waar is het koor gebleven las ik ergens. Gelukkig is het koor verdwenen zeg ik liever. In plaats van rare grieken met onbegrijpelijke avonturen zie je hier “echte” mensen met heel herkenbare emoties die toevallig in een wereld leven met andere wetten en gebruiken. Deze voorstelling is in bijna alles het tegengestelde van die van het Nationale Toneel: die was zwaar, klassiek en heel esthetisch. Deze is begrijpelijk, licht en smerig. Letterlijk dan, met al die modder. De acteurs zijn prachtig, ieder op hun eigen manier. Niemand stak boven de rest uit, het was een geheel. Dat het publiek aan twee kanten van het speelveld zat zorgde voor een bijzondere stemming in de zaal, pas achteraf begreep ik het Griekse karakter van die actie. Ik was wel blij dat de kassiere van de Schouwburg me gewaarschuwd had dat de tribune op het toneel uit houten bankjes bestond. Ik had daarom een lekkere stoel in de zaal waar ik genoten heb van een prachtige voorstelling.

Wat een saai stuk!! Willem Jan Otten heeft zo lang en diep nagedacht over Alexander dat hij vergeten is wat hij ook alweer wilde vertellen volgens mij. Waar die grootheidswaanzin van Alexander nou opeens vandaan kwam is me een raadsel, zoals wel meer dingen uit de lucht kwamen vallen. De acteurs maken er het beste van, maar dat valt niet mee. Alle acteurs zijn te jong voor de rol die ze spelen, behalve Petra Laseur. Die ziet er te oud uit maar dat komt vast door die vreselijke jurken die ze aan moest. De enige acteur die er uit springt is Xander van Vledder als schrijver. Een gewei voor hem, het andere is voor het toneelbeeld: het waren soms prachtige plaatjes.

Mijn buurman wilde wel gezellig mee naar de Schouwburg “want het Ro theater is altijd leuk”. Maar dat viel tegen! Hij had Richard III nog nooit gezien dus hij begreep totaal niet waar hij naar zat te kijken. Regisseur Kriegenburg is blijkbaar niet geinteresseerd in het vertellen van een verhaal en dus is de tekst vaak niet te verstaan en is soms niet duidelijk wie wie is. Als je het verhaal een beetje kent is het al een stuk interessanter, zeker als je weet dat de regisseur een Duitser is. Het decor verwijst naar de schilderijen van Anselm Kiefer, naar zijn “schuldige ruimtes” en dat klopt dan weer met die Hitlerverwijzingen. Alles was heel erg lelijk maar ja, oorlog ís lelijk. Rogier Philipoom speelt geweldig, hij zet in al die lelijkheid een geloofwaardig karakter neer, medogenloos en zonder gevoel. De vertaling van Komrij is heel goed en dat dooie paard in de hoek in het begin was een vondst. Maar dit is wel toneel voor gevorderden… Mijn buurman is overigens ook na de pauze gebleven, in tegenstelling tot een heleboel andere mensen.

Misschien moet Ivo van Hove films gaan maken, want wat er op de schermen te zien was zag er prachtig uit. Ook het decor was in de film heel effectief, op het toneel was het weer de gebruikelijke onduidelijke rommel. De camera´s op het toneel stoorden mij helemaal niet, het spel tussen werkelijkheid en toneel werd hierdoor nog ingewikkelder en dus versterkt. Want wij zagen het dode meisje zelfs in de film, dus moest ze wel echt zijn en waarom zagen die andere mensen haar dan niet? De acteurs waren prima en toch verliet ik met een onbevredigd gevoel de schouwburg. Misschien moet ik de film van Cassavetes nog eens gaan bekijken, want wat was nou precies de bedoeling? Of om met Theo en Thea te spreken “waar gaat het eigenlijk over?”. Het was vooral allemaal heel bijzonder maar was er ook een boodschap? Of was de boodschap dat Ivo van Hove heel bijzonder toneel kan maken?

Met een glimlach naar buiten inderdaad. Hartverwarmend en ook wel tot nadenken stemmend. Inventief en verrassend. Geen doorlopend verhaal maar losse scenes. Soms heel herkenbaar, soms een beetje flauw maar over het algemeen heel amusant. Goeie acteurs die je bij de hand nemen (bijna letterlijk) bij het nadenken over je jezelf en je eigen toekomst. De speciaal ontworpen huizen zijn prachtig. Een verfrissing voor lichaam en geest.

Bij binnenkomst zagen we emmers met bloemen op het toneel staan en zeiden we tegen elkaar: “wedden dat Halina Reijn daarmee gaat gooien?”. En inderdaad: na een uurtje vlogen de emmers in het rond. Ivo van Hove bewijst hier dat je Hedda Gabler niet kunt overzetten naar het heden. In deze voorstelling is het verhaal verplaatst naar het hedendaagse Nederland maar daarmee wordt Hedda gewoon een ontzettend verwend kreng en een vervelend wijf in plaats van een vrouw die gevangen is een 19e eeuws keurslijf. Alle personages worden ontzettend platte, eendimensionale stereotypes. Aan de acteurs ligt het niet, want die spelen heel goed: Roeland Fernhout is een aandoenlijk burgermannetje en Halina Reijn is nog krengeriger dan ze normaal gesproken is maar ze kunnen zo weinig met deze types. Vrouwen die niet alleen over straat mogen lopen en als de dood zijn voor een schandaal is echt niet iets van deze tijd. En wat ook zo irritant is: Rechter Brack vernedert Hedda tot op het bot (met een blikje tomatensap) en dan zegt Hedda ten overvloede: “u heeft mij in uw macht”. Ja, dat zagen we al! Of je laat het nogal expliciet zien, of je spreekt het uit. Dit is heel erg plat. Maar goed, dit was dus een try-out. Misschien verbetert het nog…

Frieda Pittoors huilt weer!! En daar heeft ze ook alle reden toe want wat een tragisch leven wordt hier in fragementen op het toneel gebracht. Aan het sterfbed van zijn moeder denkt een zoon terug aan zijn jeugd in het Ruhrgebied. Aan het zware leven van zijn ouders, hun liefdeloze huwelijk en de benauwde omgeving waarin de jongen opgroeide. En zoals dat gaat met herinneringen springt het heen en weer. Eerst vertelt Jeroen Willems (de zoon) iets, daarna zie je het op het toneel gebeuren en dat wordt vervolgens aangevuld of versterkt met een aria van Verdi. Dit klinkt vast heel vaag, maar in deze voorstelling werkt het. En hoe! Alles is even fantastisch: het kamerensemble dat op het toneel zit en actief meedoet, de acteurs, de zangers, het decor (van steenkool) en de kostuums. Maar het allerfantastischt is Jeroen Willems. Ruim 2,5 uur op het toneel staan en al die tijd zo goed blijven! Mag die man een prijs?

Theater in een kerk is al eerder vertoond, maar op een stellage rondom het speelvlak zitten heb ik nog nooit eerder gedaan. Je zit letterlijk bovenop de acteurs en dat maakt het een hele bijzondere ervaring. En dan zijn het ook nog eens acteurs van dit kaliber! Het was even wennen aan het voortdurende rondlopen van iedereen maar al snel snap je waar dat goed voor is. De volledige Oresteia is nogal ingekort zodat het in 3 delen van een uur past. Die inkorting maakt het tot een helder verhaal, dat goed te volgen is. Er wordt minimaal gebruik gemaakt van atributen; een klassieke tekst en geweldige acteurs, dat is alles. Maar het werkt. De voorstelling heeft een stuwend ritme. Het ensemble is een eenheid, hun blokvorming werkt extra dramatisch. Prachtige kostuums ook. Hele sterke voorstelling.