Mijn buurman wilde wel gezellig mee naar de Schouwburg “want het Ro theater is altijd leuk”. Maar dat viel tegen! Hij had Richard III nog nooit gezien dus hij begreep totaal niet waar hij naar zat te kijken. Regisseur Kriegenburg is blijkbaar niet geinteresseerd in het vertellen van een verhaal en dus is de tekst vaak niet te verstaan en is soms niet duidelijk wie wie is. Als je het verhaal een beetje kent is het al een stuk interessanter, zeker als je weet dat de regisseur een Duitser is. Het decor verwijst naar de schilderijen van Anselm Kiefer, naar zijn “schuldige ruimtes” en dat klopt dan weer met die Hitlerverwijzingen. Alles was heel erg lelijk maar ja, oorlog ís lelijk. Rogier Philipoom speelt geweldig, hij zet in al die lelijkheid een geloofwaardig karakter neer, medogenloos en zonder gevoel. De vertaling van Komrij is heel goed en dat dooie paard in de hoek in het begin was een vondst. Maar dit is wel toneel voor gevorderden… Mijn buurman is overigens ook na de pauze gebleven, in tegenstelling tot een heleboel andere mensen.

Wie kiest voor een vervreemdende benadering (zoals deze makers hebben gedaan) is natuurlijk vrij om ook de tekstbehandeling bewust harkerig af te raffelen. Jammer alleen dat de declamaties een totaaleffect opleverden wat schreeuwerig, onverstaanbaar, uitdrukkingsloos en weinig boeiend was. Tel daarbij op: de gemakzuchtige ‘komische’ filmverwijzingen, de vreselijke Hitler-imitatie, het oversymbolische decor én de gruwelijke zittijd van 3 uur en de conclusie kan niet anders zijn dan dat dit stuk een verspilling was van energie, van zowel acteurs als publiek.
Wanneer halverwege de vraag opkomt of Shakespeare nog wel opgevoerd moet worden, is er iets grondig mis met het stuk waar je naar zit te kijken. Shakespeare kán heel relevant zijn, of mooi, of boeiend. Dat was Richard III van het RO dus duidelijk niet.

Zwaarmoedig, zwak en ziek. Dat is de koning. Wat? Zwaarmoedig, zwak en ziek. Wat? Zwaarmoedig, zwak en ziek.
Bovendien staat er alwéér paard op het menu…

Het zou je zwaar te moede worden, ware het niet dat je dat met het openen van het stuk al wás. Het oorlogsgeluid is op, we krijgen een dooie kamer waarin die dooie ziel ons met zijn woorden komt lastigvallen. Woorden, woorden en nog meer woorden. Prachtige woorden, rauwe woorden, maar vooral véél woorden. Soms wordt er met woorden gespeeld, soms wordt er met personen gespeeld, maar meestal zijn het grote stilstaande prenten uit een mooi groot vergeeld boek. Zeker na de pauze, dan gebeurt er, kort door de bocht gezegd, niets meer; ja, er gebéurt heel veel, het spel van Richard begint op te geraken, maar wij mogen het vooral aanhóren. Ook dat koningsoffer voor een paard, wat hier eigenlijk niet eens hoefde; ze hadden een prachtige vondst om het niet op het eind nodig te hebben.
Met de zwaarmoedigheid zit het wel goed.
De zwakte die in de tekst van ome Willem zit (gebrek aan psychologisch vernuft), die wordt zelfs nog versterkt door het zo gestileerd te houden en het drama erbuiten te laten.
Maar ziek is het niet. Misschien is mijn gedachte om Fortuyn in Richard te zien, misschien is die ziek. Misschien ook hebben zij die gedachte in mijn hoofd gestopt? Kan ik dat de duitse regisseur aanwrijven, dat hij het post-Pim-Nederland het kille hokje wil tonen van de zielloze gemankeerde buitengeslotene die besluit om dan maar te gaan moorden, op weg naar toch nog iets? Naar toch nog prestige.

De vele geinige vondsten waren vaak echt leuk, maar stonden wellicht wat te ver af van het gestileerde geheel. Daarbij komt dat als komisch intermezzo bedoelde moord op Clarence nauwelijks komisch was, vooral door dat een van de spelers niet komisch is. En dan nog een raar accentje erbij (ik bedoel hier niet haar vlaams he).

Richard kreeg zijn tegenspelers misschien wel te gemakkelijk gemanipuleerd, misschien is dat het. Hij speelde goed, Rogier Philipoom.
Ik kom er niet uit, merk ik. Ik blijf hangen in gestileerdheid, maar kom niet tot een kern. Tot een beeld. Tot een boodschap. Ik krijg het niet blootgelegd.
Ga zelf maar kijken; of ga niet. Aan mij heb je weinig…