Ondanks de vele smaakvol spectaculaire effecten, is deze Gilgamesj een voorstelling waarvan de verhaallijn, zeker zonder enige voorbereiding, lastig te volgen is. Regie, enscenering en fraaie effecten maken veel goed. Fedja van Hûet is op dreef als altijd, Bracha van Doesburg irriteert niet en de Vlaamse Stefaan Degand lijkt een ontdekking.

De tekst van Bergman blijft ,ook na al die jaren, ijzersterk. Niet voor niets, ook al omdat je maar twee acteurs nodig hebt, is dit vooral een klassieker onder vrije producenten. Naar de redenen van Ivo van Hove om dan toch dit te gaan doen blijft het dan ook gissen. Natuurlijk bedacht hij een ‘concept’. Drie koppels acteurs worden ingezet om verschillende fasen in het leven van echtpaar Johan en Marianne te laten zien. Het publiek wordt verdeeld in drie groepen. Elke groep ziet tegelijkertijd een ander deel van het verhaal. Alles is geënsceneerd op het toneel van de Stadsschouwburg. Dat betekent dus ook dat de meeste toeschouwers het verhaal niet chronologisch kunnen volgen. Waarom? Levert het andere inzichten op? Niet gemerkt. Voordeel is wel dat je op bijna voyeuristische wijze de acteurs aan het werk ziet. Dat heeft wel wat, hoewel Van Hove dat al eerder liet zien in Koppen. Maar deze acteurs doen het wel heel goed. Dat is mooi om te zien. Maar het blijft moeilijkdoenerij zonder duidelijke meerwaarde en kan dus de productie niet redden.

Behalve als regisseur en tekstschrijver is Ko van de Bosch ook weer actief als acteur. Naast hem in deze nieuwe Toneelschuurproductie spelen de talentvolle Iwan Walhain en de onbekende Marcel Osterop. Regisseur Alexandra Koch weet goed raad met de drie waarbij het vooral opvalt dat ze Van de Bosch redelijk getemd lijkt te hebben. Ook de jonge Osterop doet het uitstekend als lekker tegendraadse adolescent. De nieuwe toneeltekst van Esther Gerritsen is minder hermetisch dan haar eerdere werk en zelfs met enige goede wil, licht verteerbaar te noemen. Met name in het begin bevat de tekst veel humor. We zien vader en zoon rouwen om de dood van moeder. Walhain, broer van de overledene, is een soort Superman die als Rudolf de mensen redt, behalve zijn zuster dus. Dat zou immers nepotisme zijn. Hij is vooral bliksemafleider tussen vader en zoon die het beiden op hun eigen manier moeilijk hebben zonder dat het er dik boven op ligt. De vader-zoon scènes zijn mooi en zeer herkenbaar zonder clichématig te worden. De ontroering zit vooral in wat ze niet zeggen. Tekst, spel en regie zijn goed in balans,gave voorstelling.

De flyer belooft een verhaallijn over mensen in een geestlijk herstellingsoord, maar dat blijkt niet erg overtuigend. Dat hoeft geen bezwaar te zijn, maar naarmate de voorstelling vordert, blijkt het gebrek aan een rode draad wel de kracht uit het geheel te halen. De enorme creativiteit in decor, beweging, muziek, video, dans en theatrale vondsten is nauwelijks ingekaderd. Daardoor is de voorstelling een bonte verzameling van uiteenlopende creatieve ideeën en dat maakt een rommelige indruk. Erg jammer, want Morgen gestorben bevat vele fraaie en hilarische momenten die echter te veel op zichzelf staan om de voorstelling als geheel naar een hoger niveau te tillen. De dans komt er dit keer erg bekaaid af wat het chaos-gevoel nog eens versterkt. Wat willen ze nu eigenlijk laten zien? De eigenzinnigheid die tot nu toe zo kenmerkend was voor dit ensemble, lijkt te ver doorgeslagen. Artistiek brein Andra Boll maakte de basischoreografie en deed ook de regie. Dat laatste zou ze misschien eens aan een buitenstaander moeten overlaten.

In betrekkelijke stilte heeft talent Van Roozendaal zich ontwikkeld. Mooie teksten over alledaags leed, stuwende muziek op bas en piano en goede pers. Maar niet zo veel publiek. Daarvoor is Van Roozendaal misschien te cynisch. Zijn voordracht is meestal heel direct, soms aangenaam theatraal, maar altijd weet hij het publiek te raken. Van Roozendaal opent overdonderend met ‘Eerste gebod’. Het lied met daarin de telkens terugkerende frase ‘Alles draait om mij’ is zo arrogant en zo overtuigend maar ook fragiel. Het memoreren van verschillende lichaamsdelen in ‘Lien’ is komisch en ‘Red mij niet’ is inmiddels het lijflied van onafhankelijke denkers en geniet een cultstatus. Van Roozendaal verkeert in bloedvorm. Ga hem zien, hij is groots.

Als we de zaal betreden kijkt actirce Elsie de Brauw ons indringend, angstig aan. Ze staat daar, heel simpel gekleed, alleen op een kaal toneel en zal ons een uur lang toespreken vanuit diezelfde positie. Ze verzet geen stap. Wat we horen is het verhaal van Ismene, de zus van Antigone van wie verder in de Griekse mythologie weinig bekend is. Auteur Lot Vekemans bedacht haar levensverhaal dat ze in het nu uitspreekt en waar wij toeschouwers als goden (?) getuige van zijn. Prachtige tekst, ontroerend gespeeld. Hogeschooltoneel met een zeer sobere aanpak die uitstekend werkt.

Dat Johan Doesburg een begenadigd stilist is, mag bekend heten. Als spelregisseur overtuigde hij niet altijd, maar in de zeer fraai geënsceneerde Ivanov stuwt hij de acteurs naar grote hoogten. Mark Rietman is natuurlijk nooit slecht, maar opvallend hier is ook het ensemblespel en de ijzersterke Stefan de Walle. Prachtdecor van Tom Schenk en smaakvolle, sfeerverhogende muziek van Harry de Wit die gelukkig eindelijk eens die irritante kijk-mij-eens-creatief-zijn houding laat varen. De eerste helft is subliem. Na de pauze blijkt het toch een lange zit, wat minder aan de uitvoerenden dan aan het verhaal ligt dat dan toch aan zeggingskracht verliest. Ivanov is niet voor niets Tsjechovs eerste en minst gespeelde toneelstuk.

Ko van den Bosch situeerde het beroemde stuk van Shaw in het Rotterdam van 1947. Loes Luca overtuigt als een geëmancipeerde Lieze die zich door een lesbische Hannie Higgins, ietwat vlak gespeeld door Olga Zuiderhoek, laat omvormen tot een dame van stand, maar uiteindelijk uit haar korset van welgemanierdheid breekt. De tekst van Van den Bosch is creatief en soms erg grappig. De bewoners van het damespension waar Higgins woont, gaan zich te buiten aan een fraai gestileerde orgie wat een potsierlijk beeld oplevert. Liedjes en filmbeelden maken van deze Pygmalion een heus multimediaspektakel waarin flink wordt uitgepakt. De Rotterdamse inbedding doet soms wat geforceerd aan. Toch een feestelijke, stijlvaste voorstelling met een hoog amusementsgehalte.

Plat,ontbeert inhoud, heeft nauwelijks mooie theatrale beelden met uitzondering van de sneeuwlawine en sleept zich eigenlijk anderhalf uur lang moeizaam voort. Dat voor de zoveelste keer de Carmina Burana van stal gehaald wordt om te imponeren helpt ook niet echt. Het is slechts een van de vele clichés die van stal gehaald worden. Drankjes zijn al snel vier euro en kaartjes variëren van 25 tot 40 euro. Schaamteloze geldklopperij.

Bokma is weergaloos en dat is genoeg reden om te gaan kijken. Hoewel veel elementen van deze voorstelling zeer Alexiaans zijn, wijkt De verschrikkelijke moeder toch af van het bekende Van Warmerdam-werk. De voorstelling lijkt minder uitgebeend in zijn tekst en ook is er relatief veel decor. Zeker, er zitten geestige oneliners in en toch wil het mij op een of andere manier niet helemaal bekoren. Misschien omdat de drieluikachtige vorm toch wat gekunsteld is? Of omdat het absurde hier minder absurd is?