Holland Festival (2007)

Een dansvoorstelling - 2 wereldberoemde dansers die ‘meer van zichzelf’ laten zien; ik bedoel, ze praten ook en vertellen over zichzelf naast prachtig dansen op werkelijk schitterende muziek.
Erg mooi, veel om over na te denken, vond beide dansers geweldig en met name Guillem is natuurlijk een legende, maar ik vond de solo’s van Khan eigenlijk interessanter want hij gebruikte ook zijn lichaam tijdens het praten, om dat wat hij te zeggen had vorm te geven. Guillem deed dat ook maar minder ‘passend’. (Ik kan hier niet de goeie woorden voor vinden, misschien omdat het dans is?)
Maar het leukste, liefste was dat ze beiden (tezamen met de componist van de prachtige muziek) naar de Meet the Artist kwamen na afloop (ipv een manager of pr-persoon of zo iemand te sturen) en Guillem bleef daarna eindeloos geduldig handtekeningen uitdelen (ik heb er ook 1!) en foto’s laten maken.
Dat zie ik Nederlandse grootheden niet zo snel doen (of vergis ik me?)

Hamlet door de Wooster Group mmv de film die in 1964 gemaakt is van de Hamletvoorstelling met Richard Burton.
Het eerste half uur of zo had ik verschrikkelijk de pest in dat we niet de stem van Burton horen, we zien hem wel op een krakkemikkige film, maar we horen Scott Shepherd, de WoosterHamlet. En Burtons stem is grandioos en die van de WoosterHamlet niet, verdomme.
Maar dan slaat toch de opwinding en interesse toe - Wooster sleept constant met spullen op het toneel om het filmbeeld te volgen, acteurs gebruiken dezelfde gebaren als de filmacteurs, het is superinteressant, weinig eerbied voor Shakespeare maar op een goeie manier. Voor de (heel korte) pauze zit ik achterin de zaal, kan de film goed zien en het toneelbeeld; na de pauze op rij 2 - een klein deel van het publiek is weggegaan in de pauze - en kan dan vooral het acteren goed zien. Scott Shepherd is een geweldig acteur - echt heerlijk om naar te kijken.
Hamlet hoort, net als bijv Virginia Woolf, tot de voorstellingen die ik ongeveer uit mijn hoofd ken, de verveling kan snel toeslaan, echter niet hier, integendeel!
Superinteressante stimulerende voorstelling met, zoals gewoonlijk bij Wooster, heel veel gebruik van techniek - de enige tomaat is voor het niet gebruiken van Burtons stem. Als ze zo creatief zijn, hadden ze daar ook maar iets voor moeten vinden, desnoods alleen bij ‘to be or not to be’. Het schermen aan het eind is echt te gek, trouwens. De voorstelling is volkomen uitverkocht, maar ik hoop toch nog een keer te gaan.

De film met Richard Burton kende ik niet maar dat is geloof ik ook niet zo erg. Want wat ik er zo fragmentarisch van zag leek me allemaal nogal pompeus maar misschien liet ik me wel misleiden door hoe lelijk het er allemaal uitzag. Volgens het programmaboekje probeert de Wooster Group een hypothetisch theaterstuk te reconstrueren maar ze speelden “gewoon” de Hamlet. Soms met horten en stoten, dat wel, maar ze hielden zich keurig aan het verhaal en ook de tekst was volgens mij vrij volledig. Het duurt even voordat je er in komt, in het begin zat ik nogal met mijn ogen te knipperen (waarom schuiven ze toch steeds met het decor…?). Als je door hebt wat de bedoeling is wordt het spectaculair maar op een gegeven moment heb je het trucje wel gezien en dan is ruim drie uur wel heel erg lang. De acteurs zijn geweldig, vooral Scott Shepherd als Hamlet en Kate Valk als Ophelia maar waarom die film nou zo ontzettend uitgegumd moest worden ontgaat me eerlijk gezegd.

Zes uur toneel die voorbij vliegen, dat moet al voldoende zijn voor een aantal geweien. Niet alle interactiviteiten komen even goed tot hun recht, niet alle nieuwigheidjes evenzeer (en de broodjes waren op, maar goed - het was een try out), maar over de gehele linie meer dan boeiend, misschien wel belangrijk hier en daar, en vooral heel fijn geacteerd. Zonder anderen tekort te willen doen, Fedja vH als Coriolanus en Hans K als Antonius als uitblinkers wat mij betreft.

WEERGALOOS WEERGALOOS WEERGALOOS.
6 uur lang in een soort Politieke trip met het ene hoogtepunt na het andere. Op zes verschillende plaatsen kijken naar het drama wat zich om je heen afspeelt. Geweldig tempo, geweldige stukken. En als Ivo uiteindelijk het publiek van het podium jaagt en de deuren van de Stadsschouwburg sluit (na 5 uur!)volgt het prachtigste uur toneel van dit seizoen. GAAT DAT ZIEN!!!!!

De ontegenzeggelijke kwaliteit van de voorstelling is het sterke ensemblespel. Niet alleen van de acteurs, maar ook van de muzikanten, technici, cateraars, inspiciënten, enzovoorts. En ja, ook van onszelf, van de toeschouwers. Vooral daarom is het een unieke theaterbelevenis, waarbij je al snel merkt dat het geen zin heeft om je af te vragen wat nog wel voorstelling is en wat niet meer, wie eraan deelneemt en wie niet. Want iedereen kan ineens personage zijn in de voorstelling van een ander (de camera zoomt in op het gezicht van een toeschouwer, ze zit op het podium naast een ernstig kijkende Julius Ceasar, en ze bijt heel geconcentreerd een kleine ongerechtigheid van haar pinknagel af). Niemand kan eraan ontkomen om voortdurend zelf keuzes te maken uit al die handelingen, beelden en indrukken. Het is fascinerend om op die manier je eigen, unieke en onherhaalbare voorstelling te creëren. De voorstellingen in enge zin, de drie tragedies van Shakespeare, lijden daar ondertussen wel enigszins onder, dat is onvermijdelijk. Hoe paradoxaal het ook klinkt, omdat we zo dicht bij hem zijn, lijkt bijvoorbeeld Hugo Koolschijn als Julius Ceasar juist meer afstand te nemen. Na vijf uur hoeven we gelukkig even niet meer zelf te kiezen en zelf beslissingen te nemen, omdat we het laatste uur geacht worden gewoon in de zaal te blijven. En juist omdat er dan weer gepaste afstand is, lukt het Hans Kesting als Antonius en Chris Nietvelt als Cleopatra in dit deel het best om de emoties achter de tekst dichterbij te brengen, toch nog echt te ontroeren. Het is al met al een heel bijzondere ervaring om je onder te dompelen in de vormvernieuwingen die Van Hove en Versweyveld ons weer voorschotelen. Maar ik heb, aan het eind van die lange zes uur, ook wel even genoten van gewoon een uur ouderwets vanuit een schouwburgstoel toneel kijken.

Het was weer op en top Van Hove, met de design-bankstellen en lampen van huisvriend Jan (nee, niet Des Bouvrie) en veel(dit keer zelfs heel veel) multimediaal gedoe. Het publiek mag gaan en staan waar het wil, maar dan bij voorkeur toch volgens bepaalde, door de speaker omgeroepen patronen. En als je een broodje bestelt, terwijl de spelers hun ding doen, dan fluister je natuurlijk zachtjes en laat je de euro’s niet te hard rinkelen, want daar zouden ze weleens last van kunnen hebben. Kortom, de beschaving viert hoogtij, en het wil maar geen kermis worden. Bovendien, als je de pech hebt ergens te gaan zitten waar je geen donder ziet, dan wacht je rustig af tot het hoorspel is afgelopen en de volgende ombouw begint om een andere plek te zoeken, waar de juffrouw naast je dan van zegt: deze was bezet. Het concept is leuk, maar het deugt in deze setting van geen kant. Wat niet wegneemt, dat ik een aantal mooie momenten zag, bij haast alle acteurs, waardoor het nog wel meeviel allemaal.

Hier vallen eindelijk alle Van Hove-fratsen op hun plaats: geweldige voorstelling, die rare Verweysveld-sceneografie klopt eindelijk en alles is een soepel geheel. Het publiek is tot decor gebombardeerd (of gedegradeerd, kun je ook zeggen) en dat is meer dan een leuke gimmick. Het geeft de voorstelling een extra dimensie. Alleen jammer dat sommige toeschouwers op het podium het dan nodig vinden om heel nadrukkelijk in het beeld van de cameraman te gaan staan. Het lijkt sowieso wel of mensen vergeten dat ze in het theater zitten, naast me zat een dame steeds hardop commentaar te geven. Maar dat kan ook aan haar leeftijd gelegen hebben. Er is flink in de originele teksten gehakt, jammer maar onvermijdelijk als je deze drie stukken op deze manier aan elkaar wil koppelen. Ik ben het overigens niet met Van Hove eens dat Antonius en Cleopatra over politiek gaat: ik vind dat het over de Liefde (met hoofdletter) gaat. Dat wreekt zich in de voorstelling ook: de eerste twee stukken gaan vrij naadloos in elkaar over maar het derde stuk haakt er een beetje raar bij aan. Het gaat weliswaar over gedeeltelijk dezelfde personen maar het thema is heel anders. Door de liefde er zo uit te halen wordt het klassieke liefdespaar hier gedegradeerd tot een hitsig stelletje. Complimenten voor de acteurs, iedereen heeft minstens een hoogtepunt en ‘s nachts om half een was iedereen nog even scherp. Een extra gewei voor de muzikanten, die zorgden voor de extra slagroom op de taart. Gaat dat zien inderdaad: die zes uur zijn zo om!

Geweien voor: het idee en het lef om deze stukken op deze manier op te voeren en vorm te geven; het vooruitzicht om ongeveer 6 uur toneel te gaan zien en daarbij te mogen bewegen; de magistrale toespraak van Antonius na de dood van Caesar (die alleen al is de moeite van het gaan waard, het was het enige moment dat me echt ontroerde, terwijl ik wist dat ik gemanipuleerd werd, briljant); de liefdesscenes tussen Cleo en Anton; de meeste scenes met Cleo en haar vrouwen, sensueel en levendig; het duidelijke verschil tussen het Egyptische en het Romeinse kamp met name vlak voor de 2e slag; het idee om Brutus, ongeveer als Bush, in vrijetijdskleding met pet op de samenzweerders te laten ontvangen; Eelco Smits als Decius en Ventidius, erg leuk om naar te kijken en voor mij een ontdekking (in Coriolanus had ik hem nog niet ontdekt, maar dat was misschien omdat ik toen nog op het podium zat, niet de beste plek om het acteren goed te zien); Enobarbus (Barry Atsma) die op het balkon van de schouwburg, in het volle zicht van het Leidsepleinpubliek zijn schaamte over zijn overlopen uitschreeuwt; de leesband/krant (hoe heet dat?)die o.a. het scoreverloop van Nederland-Servië toont, leuk!; de geweldige musici die op allerlei subtiele, originele manieren de tekst illustreren en ondersteunen en soms, tijdens de oorlogen, donderend, dreigend en opwindend geluid maken.
Tomaten voor: het vele zicht op het publiek, er is zo’n verschil in aanwezigheid en concentratie tussen acteurs en publiek, het stoort me en leidt me af; de vele versprekingen, ok die acteurs zijn erg moe, logisch, maar toch, kanonnen als Derwig en Kesting doen het niet, althans niet zo dat ik het merk; Cleo die het over Octavius Caesar heeft, waar het Julius moet zijn; Goslinga die ‘Antonio’ zegt ipv Antonius, jezus!; het trage tempo van Coriolanus en een gedeelte van Julius Caesar, dit is wel Shakespeare, jongens, hoge energie gevraagd, was er niet; de echte (!) slang die Cleo moet doden, maar die door Nietvelt met kreetjes van afkeer wordt gehanteerd, leuk en authentiek, maar meer geschikt voor een lachscene dan voor de tragische sterfscene van een moedige koningin. En überhaupt het ontbreken van enige ontwikkeling bij Cleo.
Echter, desalniettemin, heel bijzondere ervaring.

Lang geleden gezien, maar kwam kaartje tegen en moet er toch nog wat over zeggen. Dit was wild! Onbegrijpelijk, lelijk, overdreven, schreeuwerig, smakeloos en onnodig. Hoera!
Jammer dat we op het Holland Festival moesten wachten voordat voorstellingen die zo op de huid van de actualiteit gemaakt zijn eindelijk de provinciestad Amsterdam aandoen.