Tijdens de tirade van dokter Stokman over de terreur van de domheid en het gelijk van de minderheid begon ik me af te vragen hoe hoog het Ibsen-percentage van deze tekst was. Hij klonk akelig actueel en herkenbaar. Is dat Ibsen of de hand van de regisseur? Ik weet het niet en het is niet echt belangrijk, maar wel leuk om te weten. Ibsen heeft een duidelijke boodschap en Toneelgroep Maastricht draagt die boodschap vol overgave uit, daarbij zijn alle middelen geoorloofd. Een creatief decor, het rechtstreeks toespreken van het publiek en liedjes van de Velvet Underground. Er wordt goed geacteerd en iedereen heeft er zin in. Dat werkt aanstekelijk.

Ik kende dit stuk van Ibsen niet en nu ik het gezien heb begrijp ik wel waarom het niet zo vaak gespeeld wordt, de boodschap ligt er wel héél dik bovenop. Maar deze voorstelling is heel vrolijk en maakt nieuwsgierig naar een vervolg.

Voor Van Hove was het uitgangspunt van de enscenering de menselijke stem, hij wilde alle manieren van praten onderzoeken en dat gebeurd inderdaad: er wordt gefluisterd, geschreeuwd, noem het maar of Halina kan het. Waarschijnlijk was deze mogelijkheid de reden om dit stuk te gaan doen, niet het dramatische verhaal dat Cocteau vertelt. Want anders begrijp ik niet waarom het stuk uit 1927 verplaatst is naar deze tijd: Halina ziet eruit en gedraagt zich als een moderne jonge vrouw, maar ze zit bij de telefoon te wachten tot haar ex-minnaar belt en worstelt vervolgens een groot deel van het stuk met andere mensen op de lijn en wegvallende verbindingen. Reijn heeft in de aanloop naar de voorstelling overal verkondigd dat ze zich zo herkende in het stuk en het lijkt erop dat ze het daarom erg naar zichzelf heeft vertaald. Maar de vrouw in het stuk is daardoor nu zo wanhopig dat ze er gek van is geworden. Het einde kwam voor mij als een volslagen verrassing, dat maakt de klap des te harder en dus dramatischer maar ik vraag me af of dat de bedoeling was. Het decor werkt wonderbaarlijk goed: het maakt de toeschouwers tot voyeurs en het maakt van de vrouw een gekooid beest, een kat in het nauw.

Boogaerdt en Van der Schoot hebben weer een klassieker bewerkt. Twee jaar geleden “deden” ze al eens de Drie zusters van Tsjechov en dat werkte wonderwel, die drie zusjes die elkaar in de haren bleven zitten maakten indruk. Maar waarom deze Martha en George zo’n ontzettende hekel aan elkaar hebben is me niet echt duidelijk. Zij is nogal een sloerie en vindt haar eigen man saai. Nou en? Ik zou zeggen: zoek een advocaat en vraag een echtscheiding aan. Val daar je gasten niet mee lastig. En wat voor rol dat andere echtpaar nou precies speelt is me ook niet duidelijk. Honey was niet zozeer jong of onervaren als wel onnozel. Of heel erg dronken? Waarom greep zij nou opeens de regie? Ik weet het niet. En ik weet ook niet of ik het wel wil weten want ik vond de karakters niet echt interessant.

Goed gespeeld, dat wel. Maar het verhaal rammelt en einde is raar. Vandaar die ene tomaat.

Ik zal Euripides en Aischylos nooit meer met dezelfde ogen kunnen bekijken nu ik de teksten van Tom Lanoye gehoord heb. Wat was dit prachtig! Mooie tekst, mooi beeld (Helena als standbeeld die als verleidster langzaam van haar voetstuk afdaalt), geweldige acteurs: Marlies Heuer die lijkt te zweven over het toneel. Het sterkst was Klytaimnestra met haar bijl, angstaanjagend en krachtig. Prachtig!

Olmak is een Turks woord met negen betekenissen waaronder zijn, staan en vallen. Melih Gencboyaci heeft een voorstelling gemaakt waar drie (mime-)spelers precies dat doen. Ze bewegen zich voort op spitzen en dat kost ze soms zichtbaar moeite. Ze worstelen, ze vallen en ze staan weer op. Er is veel emotie en er wordt veel strijd geleverd. Er is pijn, prachtige muziek en er worden vraagtekens gezet bij wat echt is en wat niet. Een hele bijzondere voorstelling.

Een oude vrouw wordt genadeloos geconfronteerd met de verkeerde keuzes die ze in haar leven en in haar huwelijk heeft gemaakt. Aat Ceelen zet heel knap (en herkenbaar) een mopperende oude architect neer, Leny Breederveld zorgt ervoor dat de vrouw niet alleen sneu is maar ook grappig en een beetje vals op zijn tijd. Breederveld is de ster van de avond.

Op tweederde kantelt de voorstelling: de buurvrouw zingt in haar onderjurk een onbegrijpelijk lied en er komen opeens jonge boompjes uit de lucht vallen. Huh?? Daar raakt Jakop Ahlbom me kwijt. Dat bloedend hart dat wordt opgeborgen in een tupperwarebakje is ijzersterk, die bladeren en die boompjes zijn gewoon raar. Decor is prachtig en sommige effecten ook maar na verloop van tijd beginnen die wel een beetje te vervelen.

Ola Mafaalani heeft er zin in, ze staat bij de trap van de Schouwburg het publiek welkom te heten. In de brochure die ze uitdeelt vertelt ze hoe blij ze is met de inbreng van het publiek en dat ze graag de dialoog met ons wil aangaan. En ze begint ook goed in deze versie van Medea: het publiek wordt bij de hand genomen en met humor de voorstelling ingeleid. “Nee hoor, het wordt niet eng”. Maar zodra Koning Kreon zijn toespraak gaat houden en opmerkt dat het zo spijtig is dat de Commissaris van de Koningin van Groningen hier niet bij kan zijn begint het scheef te lopen. Er worden te veel dingen door elkaar geweven, te veel zijwegen ingeslagen en teveel dingen bij elkaar geveegd. Ergens zit een boodschap, maar die wordt vertroebeld omdat ze het zo ingewikkeld maken. Euripides, Seneca, Pé Hawinkels, al die namen komen pas voorbij in de brochure, als toeschouwer begrijp je niet wat er precies gebeurd. Deze Medea is (tijdelijk) krankzinnig, een gewone moeder die haar kinderen vermoord. Zoals wel vaker voorkomt. Het magische, het bijzondere, het klassieke is helemaal uit de voorstelling gehaald en dat is jammer. Maar de jongetjes waren geweldig. En Peter Vandemeulebroecke trouwens ook.

Dit stuk wordt bevolkt door afschuwelijke types: niet dom maar kleinzerig, kortzichtig en verwend. Het is fascinerend om te zien hoe ze elkaar het leven zuur maken maar de tekst wordt als een emmer water over ons heen gekiept. Je krijgt nauwelijks de kans om het op je te laten inwerken, laat staan dat je er over kunt nadenken. Eenmaal thuis was ik alles weer kwijt dus echt veel indruk heeft het niet gemaakt. Nare mensen zijn het, in een lelijke omgeving waar ze slechts met heel veel moeite aan kunnen ontsnappen: er is maar één toegang en dat is een glijbaan, waar je tegenop moet klauteren om eruit te komen. Leuk verzonnen maar zo lelijk allemaal!

Bram van der Vlugt en Stefan de Walle draaien om elkaar heen als de elementaire deeltjes uit hun theorieën. Letterlijk en figuurlijk. Ze zijn virtuoos in hun interpretatie van twee briljante, gedreven maar enigszins contactgestoorde wetenschappers. Je krijgt het idee dat je een kijkje in de geschiedenis krijgt, dat die historische ontmoeting best wel een zó heeft kunnen plaatsvinden. Dat de wereld er heel anders zou hebben uitgezien als dit gesprek anders verlopen was. Het duurt vrij lang maar het wordt nooit saai, daarvoor is het te spannend.

Een beetje een late recensie maar toen ik na de voorstelling thuiskwam voelde ik niet de brandende behoefte om mijn mening hierover met de wereld te delen. Dat zegt denk ik wel iets. Ik begrijp nog steeds niet zo goed waarom, want Ariane Schluter was werkelijk fenomenaal als vrouw wiens wereld instort en probeert om daar de uiterste consequentie uit te trekken. Misschien omdat Peter Blok weer eens zijn vertrouwde, beetje sneue, type neerzette. Heel goed, dat wel, maar toch. Of vanwege het koor dat met drie monden maar met één stem sprak. Leuk bedacht, maar toch. Of dat geweldige decor met die spiegels, waarvan het effect werd afgevlakt door dat flauwe filmpje in de achtergrond. Aan de acteurs heeft het niet gelegen, of misschien misten ze zelf ook wel iets. Het was een indrukwekkende voorstelling, de kostuums waren prachtig (Jason in een Indisch regentenkostuum) en je krijgt bijna begrip voor de daad van Medea maar toch, maar toch…