Huilende IJsblokken en een Moederlijke Medea

Na twee jaar Ola Mafaalani in Groningen zag ik haar eerste NNT voorstelling ‘Medea’ nogmaals. Hoewel ik bij de eerste keer dat ik het werk van Mafaalani mocht aanschouwen nog enorm in mijn rode pluche zat te worstelen om betekenis te geven en met verkrampte vingers de chaotische kluwen van disciplines te ontwarren, lijk ik nu, meer dan toen, gewend te zijn aan de taal van het NNT van Mafaalani. De chaos valt me nog steeds op en de keuze voor sommige disciplines, zoals de flamenco danser, zijn me nog steeds niet duidelijk en ik vraag me ook nog steeds sterk af of een aantal van deze keuzes de voorstelling nu werkelijk sterker maakt of juist verzwakt, maar hoe dan ook weet ik de beelden en teksten nu over me heen te laten komen voor omdat ik over het algemeen meer lijk te begrijpen van Mafaalani’s manier van werken. Toch blijf ik het zeggen dat deze manier van werken, juist nu ik in deze voorstelling wederom dezelfde aspecten herken, qua creativiteit langzaam lijkt leeg te bloeden. Een signatuur is één ding, maar het steeds maar weer toepassen van dezelfde trucjes (wat het uiteindelijk worden als je ze in elke voorstelling gebruikt) doet mij denken aan luiheid en dat is nou net het geen, in mijn optiek, niet bestaan mag bij een groot gezelschap zoals het NNT.

Dan over het acteerwerk in ‘Medea’, het spel van Peter Vandemeulebroecke komt iets gekunsteld in zijn rol van Jason, terwijl hij juist in de eerste versie van ‘Medea’ enorm straalde in de rol van de oppas. Maartje van de Wetering verrast me wederom niet, ze zingt prachtig, maar echt dat heb ik nu gehoord. Kreon wordt in deze allerlaatste voorstelling gespeeld door de commissaris van de Koningin, Max van den Berg, die een actualiserende rol op zich neemt, maar qua spel natuurlijk enorm onderdoet voor de professionele taalkunstenaars van het NNT. Het actualiseren is overigens een enorm sterk punt van deze voorstelling, wat naast van den Berg als acteur ook nog vorm krijgt in de nieuwsberichten over kindermoord, voorgelezen door de prachtige stem van Noraly Beyer. De hele voorstelling wordt vooral gedragen door het prachtige spel van Malou Gorter, ook aan het spel van deze geweldige actrice moest ik tijdens de eerste versie van ‘Medea’ enorm wennen, maar wat is ze een prachtige actrice die in deze voorstelling een meesterlijke en warme, moederlijke Medea neerzet.

Het hoogtepunt van deze voorstelling zit aan het eind, veel voorstellingen zwakken hun hele voorstelling af met een wormvormig aanhangsel van een einde, maar de verstilde prachtige ‘pannenkoeken-bak-scène’ raakt pijnlijk diep en gevolgd door een euforische theatraal brekende hysterie van de acteurs die uit hun rol stappen na de kindermoord en een actrice als Medea, haar kinderen van het leven beroofd die niet stoppen kan met het voelen van de pijn die deze daad haar heeft gedaan en daardoor verwond afsteekt tegen het ‘feest’.

Ola Mafaalani heeft er zin in, ze staat bij de trap van de Schouwburg het publiek welkom te heten. In de brochure die ze uitdeelt vertelt ze hoe blij ze is met de inbreng van het publiek en dat ze graag de dialoog met ons wil aangaan. En ze begint ook goed in deze versie van Medea: het publiek wordt bij de hand genomen en met humor de voorstelling ingeleid. “Nee hoor, het wordt niet eng”. Maar zodra Koning Kreon zijn toespraak gaat houden en opmerkt dat het zo spijtig is dat de Commissaris van de Koningin van Groningen hier niet bij kan zijn begint het scheef te lopen. Er worden te veel dingen door elkaar geweven, te veel zijwegen ingeslagen en teveel dingen bij elkaar geveegd. Ergens zit een boodschap, maar die wordt vertroebeld omdat ze het zo ingewikkeld maken. Euripides, Seneca, Pé Hawinkels, al die namen komen pas voorbij in de brochure, als toeschouwer begrijp je niet wat er precies gebeurd. Deze Medea is (tijdelijk) krankzinnig, een gewone moeder die haar kinderen vermoord. Zoals wel vaker voorkomt. Het magische, het bijzondere, het klassieke is helemaal uit de voorstelling gehaald en dat is jammer. Maar de jongetjes waren geweldig. En Peter Vandemeulebroecke trouwens ook.

Hoe ver kun je gaan om ‘hearts and minds’ voor je te winnen? In haar eerste regie als artistiek leider van het Groningse NNT laat Ola Mafaalani een Korinthische prinses het volkslied van de provincie Groningen zingen, in dialect. Tja. Ze zadelt me ook nog op met de Groningse commissaris van de koningin Max van den Berg als Kreon. Vooral dat laatste gaat te ver, dat is alleen maar tenenkrommend. Maar Noraly Beyer als koor kan dan weer wel. Dat werkt heel goed. Met name in de scène waarin ze haar pogingen om Medea van haar daad af te houden heeft opgegeven, waarin ze berust. Het is zo’n voorstelling waarbij je na afloop overal om je heen hoort: ‘Ik weet het nog niet, ik moet ik er nog even over nadenken.’ Want er zijn prachtige scènes, vooral die waarbij Malou Gorter niet wordt gestoord door Van den Berg (of door Merijn de Jong als Jason) en kan laten zien wat ze kan. En er is mooi ijslicht. Die dode flamencodansende broer is even wennen. Maar op den duur verlang je naar zijn aanwezigheid, ervaar je het als een gemis als je de muzikaliteit van zijn tapdansgeluiden te lang niet hebt gehoord. En dan de actualisering. De bewerking van Ko van den Bosch roept regelmatig een glimlach bij me op. Medea’s licht geërgerde ‘je bent me even teveel Jason’ bijvoorbeeld, of haar gestresste ‘ik ben in balans!’. Maar de geforceerde manier waarop, vooral in de marketing, de link met actuele kinderdoding wordt gelegd, irriteert me dan weer. Ik weet nog niet wat ik er van vind, ik denk er nog even over na.