Tam Tam (2005)

Wat een intieme en daardoor spannende voorstelling! Wat Een prachtige vorm! Je kreeg het gevoel dat je stiekem mee zat te luisteren bij de buren…
De vechtscene duurde te lang en was echt naar! Maar dat was waarschijnlijk de bedoeling. Ik wisst dus niet of ik een tomaat of nog een gewei moest geven. het is twee dagen geleden en ik denk er nog over na. Bedankt! minneke

Het door Ivo van Hove gekozen concept om deze voorstelling ten tonele te brengen, brengt voornamelijk veel moois met zich mee. Al mag er soms sprake zijn van wat rommeligheid welke niet altijd toegevoegde waarde lijkt te hebben, het kunnen voelen van de adem van enkele van Nederlands beste acteurs geeft deze voorstelling een heel speciaal tintje.

Zelden was voor mij emotie op het toneel zo voelbaar. Dit in combinatie met de ijzersterke tekst van Ingmar Bergman, maakt deze voorstelling een absolute aanrader. De voorstelling duurt lang, maar is tot op de laatste minuut dubbel en dwars de moeite waard.

Een fascinerende ervaring van bijna 4 uur lang. Inderdaad weer te lang, maar ook weer niet lang genoeg voor een tomaat, want uiteindelijk toch geboeid gekeken tot het eind. Met als hoogtepunt de door 3 stellen simultaan uitgevochten ruzie-scène die subliem is.
Het verwijt dat Van Hove niet genoeg geengageerd zou zijn?: Ach, meestal draait dat uit op oersaai gedram en gepreek van zelfingenomen moralisten. (Okay, Tim van Athene van Simons was een de positieve uitzondering van afgelopen jaar). Door de verschillende perspectieven van bijna gelijke ervaringen weet Van Hove een verdraagzaamheid en mildheid te scheppen, een verdraagzaamheid waar de samenleving zo op zou zitten te wachten. Misschien geen sociaal-politieke tolerantie, maar wellicht een een die fundamenteler is. En wat een mooie rol voor René Fokker!

Tsjonge jonge, wat is vreemdgaan burgerlijk, wat is het saai. Althans, zo begrijp ik het stempel dat de regisseur Peter van Kraaij op de voorstelling heeft gedrukt. De makke is dat dat ook een verdomd saaie avond oplevert. Nou ja, in ieder geval hebben we -zij het dat ze niet op hun best waren - Marieke Heebink en Han Kerckhoffs weer gezien.

Waarom? Ooit moeten Pinters dialogen eigentijds en intrigerend hebben geklonken. Stond een driehoeksverhouding in galerie-runnende en op Torcello dode dichters lezende kringen garant voor erotische spanning. Dat is voorbij. De acteurs deden hun best, al verdraag ik de stem van Marieke Heebink nog altijd moeilijk en bakte Barry Atsma niets van zijn liefdesverklaring. Een overbodige productie.

En de winnaar is niet Ivo van Hove. Toneelgroep Amsterdam brengt de toeschouwers weliswaar heel dicht bij Johan en Marianne. Op het podium zelfs. Dichterbij kan niet in een theater. En Van Hove experimenteert er gelukkig weer heerlijk op los. Maar toch. Hij vertelt het verhaal met veel woorden en veel geschreeuw, en naar mijn zin wat te weinig met beelden. Woorden overigens, die nogal wat herinneringen oproepen aan de jaren zeventig, toen eindeloos praten over relatieproblemen nog bon ton was. In de film 5x2 actualiseert Francois Ozon Bergman’s verhaal wel. In dat éne beeld alleen al, in de eerste scène, die close-up van het gezicht van Valéria Bruni Tedesci als Marianne. Het is na de scheiding, als ze voor de laatste keer en eigenlijk tegen haar wil met Johan vrijt. In dát beeld in die film zit al meer dramatiek dan in de het volledige eerste deel bij Van Hove. Alwin Pulinckx, die in Van Hove’s eerste scène Johan speelt, is een heel aardige jongen. Het valt niet hem te verwijten dat hij, en zijn drie collega’s in die scène, gewoon nog te jong en onervaren zijn. Gelukkig is het tweede deel, met Hadewych Minis en Roeland Fernhout, een stuk sterker. Daarin, en vooral in het derde en zesde deel, met een sublieme Hugo Koolschijn, zit veel meer dramatiek.
Toch blijft Cinq fois deux (5x2) voor mij de onbetwiste nummer een. Misschien had Van Hove met één Johan en één Marianne minder, als 2x2 dus, wel een kans gehad.

Het is 1977; na elkaar twee jaar niet gezien de hebben ontmoeten Jerry en Emma (ex-minnaars) elkaar weer. De spanning tussen hen beide is voelbaar. Stuk voor stuk komen de hoogte- en dieptepunten van de afgelopen negen jaar, waarbij de relatie tussen Jerry, Emma en Robert (man van Emma, beste vriend van Jerry) centraal staat, aan bod in a-chonologische volgorde. Daardoor krijgen veel achteloze opmerkingen ineens een diepere betekenis. Hierin schuilt de kracht van het stuk, want niet de oplossing van het conflict, maar juist de manier waarop het conflict tot stand is gekomen maakt het boeiend. Gelukkig is de regisseur (Peter van Kraaij) dan ook trouw gebleven aan de tekst van Harold Pinter. Ook wat betreft de vormgeving is er rekening mee gehouden dat het stuk je mee terug neemt in de tijd, naar verschillende plaasten: middels het verschuiven van een paneel of een verandering in het licht wordt subtiel, doch effectief, een geheel andere sfeer gecreëerd. Een goed stuk, omdat alle voorkomende elementen uitstekend op elkaar afgestemd zijn.

Nette, verzorgde voorstelling…

Door te kiezen voor een nogal luchtige bewerking van Ayckbourns “The Norman Conquests” weet Ivo van Hove (regisseur) een breed publiek te boeien. Huiselijke -zeer herkenbare- scènes, zoals eten of een spel spelen met de hele familie (ruzie gegarandeerd!), krijgen het publiek voortdurend aan het lachen. Het doorbreken van de 4e wand door oa. Norman (een op de zenuwen werkende Hans Kesting), die onverwachts de zaal in rent of het publiek vraagt of hij iemand gelukkig kan maken, draagt hiertoe bij. Dat de aandacht, ondanks de duur van het stuk -5 uur-, niet verslapt komt bovendien doordat er met veel vaart gespeeld wordt en na elk bedrijf de hoogtepunten op een videowall -vanuit wisselend perspectief gefilmd- te zien zijn. Jammer was dat alles dat op het toneel aanwezig was, zelfs kat Jaap, een duidelijke functie had, dit liet weinig aan de verbeelding over. Het enige verrassende was het cinematografische aspect, kenmerkend voor Ayckbourn, dat tot uiting kwam in de volgorde van de scènes: het waren in feite drie losse stukken, die steeds vanuit een ander perspectief de gebeurtenissen van een weekend in- en rond het landhuis van de familie weergeven. Ofwel de kruistocht die wij het Leven noemen. Al met al om te ontspannen een vermakelijke uitvoering, maar omdat enige diepgang ontbrak, waarschijnlijk nogal een teleurstelling voor vele echte theaterliefhebbers.