Een tikkie verliteratureluurd is deze Richard III van Johan Simons en Peter Verhelst wel. En het geheel riekt zo nu en dan bedenkelijk naar gekunsteldheid. Maar verder: hallelujah! Zo laat de oversized “Rubens” op de achterwand, niets te raden over. De muziek, althans de percussie, klopt helemaal. En, zoals je kunt verwachten, is Fedja van Huet de perfecte perverse idealist en zet Aus Greidanus jr de raadsheer Buckingham als een volmaakte slijmerd neer. Maar de vondst om het personage van Trouw als alter ego te introduceren, is werkelijk briljant. Frank Lammers scoort bovendien uit alle kansen die deze rol biedt. Geweldig. (En Shakespeare kijkt slechts uit de verte een beetje verbaasd toe.)

Nee, revolutionair toneel is niet. En vreselijk relevant lijken me de worstelingen van de bouwmeester anno 2004 evenmin. Maar dat werd, wat mij betreft, ruimschoots gecompenseerd. Want de regie is stevig en doeltreffend met stoffer en blik in de weer geweest. Met als voornaamste resultaat een fraai ogend toneelbeeld met daarin de brutale ongeremde muze Hilde (Carola Arons), de met deftige ironie lijdende mevr. Solness (Joke Tjalsma) en, vanzelfsprekend, de over lijken gaande én tobbende charmeur, Bouwmeester Solness (Bert Luppes).

Het zal Bas Hoeflaak en Peter v.d. Witte moeite kosten bescheiden te blijven. Hun program werd in de pers én op Moose over de volle breedte prijzend vergeleken met Carver, Jiskefet, Alex van Warmerdam, Kamagurka en Herr Seele, Hans Teeuwen, Toon Hermans en zelfs Monty Python en Beyond the Fringe. Dat wekte grote verwachtingen en viel me dus pittig tegen. Geen scherpte, geen weerhaakjes. Kenmerkend vind ik het zwaaien met het zakje met twee rode ballen. Het is wel leuk hoor, maar échte ballen heeft hun optreden niet.

Het is een ongemakkelijke voorstelling, heel erg gecontreerd en heel erg hartstochtelijk. Precies wat Heiner Müller, de auteur, begin jaren tachtig beoogde. Valérie Dréville geeft dat vorm door ruim een uur verbeten, rechtop, voeten wat uit elkaar, onverzettelijk vastgeplakt op haar zetel te zitten. Ze spreekt luid, afgebeten, gefragmenteerde tekst. Haar woede en jaloezie tasten zichtbaar geest en lichaam aan. Zo ongewoon en ongewoon intens had ik me zelfs Medea nog nooit voorgesteld. M’n trommelvliezen en theatrale smaak hebben een opdonder gekregen. Maar wat anders is of ik daar blij mee ben.

Op de lange terugweg uit Hoorn kon ik bepalen wat overwoog: de bewondering of de teleurstelling. Eerst de tweeledige teleurstelling. Namelijk allereerst de indruk dat brave orthodoxie het stijlkenmerk van NT lijkt te zijn en ten tweede de vaststelling dat het Albeenummer van geconcentreerde haat-liefde relaties tussen twee paar echtelieden nu toch langzamerhand helemaal afgekloven is. Maar toch overheerst uiteindelijk de viervuldige bewondering voor de prestaties van beide actrices en de twee acteurs. Erkende sterren natuurlijk, maar dat maken ze dan ook waar. Ondanks Lars Noren fascineerden Frank en Karina en hun onderburen me steeds meer. En Johan Doesburg zag en dacht dat dat goed genoeg was.

“Zonnegloren” is, gerestaureerd en wel, een prachtig gebouw. Nog steeds precies zoals een sanatorium voor tb-patiënten moet zijn. Namelijk de plaats van stilstand: licht, wit, koel, streng, gedisciplineerd. Dé locatie voor “Hoogtezon”, een prachtige tekst vol associaties en herinneringen van een stervende jongeman aan zijn veeljarige verblijf in zo’n verpleeg-instituut. Ofwel de beklemming ( als zieke een pakketje dekens), de benauwdheid (alsof je moet ademen met je het hoofd in een glazen kastje) en de kneveling van het libido (je verlangen veroordeeld tot passiviteit). Maar wat de lokatie, de tekstschrijver (Thomas Mann/Jef Aerts) en regie (Ivo van Megen) aanreiken moet dan nog wel allemaal benut worden. En dat gebeurt. Het is, wat mij betreft, helemaal raak wat Jippe Willems (Hans Castorp) en Tamara Jongerden (Clawdia) ons voorschotelen. Mij dunkt: alweer twee grote talenten in een heel mooie voorstelling!

De ironische benadering, de maniertjes van Pierre Bokma, de fantastische “scenografie” (argh, wat een woord!) en de bloedmooie Christiana Palha maken de avond goed. Maar daartegenover staat dat de regie zoveel dressing opdient dat het hoofdgerecht nauwelijks meer zichtbaar is. Jammer. En wat voor mij in dit bijzondere geval ook niet hielp was de geurlijn die de heer voor mij me met regelmaat onder de neus hield. Bedwelmend. Gelukkig duurt de voorstelling een half uur korter dan in de flyer staat.

Net als mijn kompanen Henk & Gerrie E. ben ik allergisch voor toneel met kluchtig klappende deuren. Juist dat blijkt regisseur Terpstra passend te vinden voor Zonnekinderen. Misschien wel om de boodschap van de hoofdingenieur-van-de-ziel, Gorki, te overstemmen. Diens linkse maakbaarheidsfilosofie lijkt me overigens nog altijd een stuk sympathieker dan de huidig heersende rechtse. Vide het voorafje van “Adhoc”. Intussen ging NNT energiek aan de slag, inclusief een overtuigende vooruitgangsoptimist, chemicus Paul Protassof. Even overtuigend als de ontreddering die zijn goede bedoelingen aanrichtten. Bovendien hoorden we een fraaie vertaling/bewerking van (o.a.) Veerle van Overloop, die ditmaal als actrice niet zo prominent was. Maar het blijft wat mij betreft: I love Veerle & Waldemar.

Natali Broods is de jonge actrice en Peter van den Eede de man die zijn haar wel heel erg kort heeft laten knippen. Van die twee heb ik gisteren bijna twee uur zitten genieten. Ze spelen het spel van woorden. Bloedige ernst, maar stevig aangelengd met humor. De kwaliteit, timing en dosering van dat laatste maakt het wat mij betreft zo’n geslaagde voorstelling.
Aanvankelijk praten de schrijver (?) en actrice vol pretenties en bravoure van zijn kant en vol pretenties en onzekerheid van haar zijde. Later komen platvloersere gespreksonderwerpen aan bod: geen Michelangelo, maar een aangereden muilezel, geen Sixtijnse kapel, maar een ingebouwde koelkast. De frustratie en de woede komt er tenslotte uit, want ze zijn immers aldoor te bang geweest om door te pakken. Uiteindelijk blijkt een gezamelijke boottocht op de Wolga in dichte mist voor hun verhouding te staan: ook met hun neus er bovenop zien ze niks. Inderdaad “zo stonden een man en een vrouw voor de zoveelste maal tegenover elkaar”. Tragisch, maar er valt dan meestal wel wat te lachen.

Schepper, verlosser en bemiddelaarster, dat zijn Raymond Spannet, Martin Hofstra en Raymonde de Kuyper ofwel de vader, de zoon en de heilige-geest-in-coma. De ex gogogirl is lang bewusteloos en de heren eeuwig gaga. Daar kan niets goeds uit voort komen. Of juist wel. Dus wel. Een mooie tekst van een bijbels oerverhaal, plus volumineus acteerwerk inclusief heftig gegesticuleer, plus een als altijd bij Ad’E, inventief decor, plus rook, ontploffingen en absurditeiten. Dat gaat weer heel goed samen.
Vreesde ik na “Gehavend” dat het met Ad’E toch langzamerhand wel afgelopen was, tenminste ons gezelschap van vier is na deze voorstelling fanatiek reborn-fan.