Aha, het volkstoneel. Een huilend zigeunerkindje dus. Ik vind het foute boel, debielensentiment. En ook vond ik het saai.

‘Count your blessings’, kent u die voorstelling? Een enorm gedoetje en toch enorm saai.

Een heerlijke voorstelling. Arne Sierens -de auteur- verstaat de kunst om het publiek de werkelijkheid te laten aanvoelen zonder de echte werkelijkheid te tonen. De realistisch aandoende huisjes zijn immers niet de werkelijkheid. Dat beseft ieder kind. Maar de mensen die er wonen zijn wel van vlees en bloed. Ergens zijn zij allemaal ‘gehandicapt’, allemaal ‘indiaan’ zoals de mentaal gehandicapte jongen - meesterlijk gespeeld! - die de hele voorstelling ronddraaft met indianenveren op zijn kop. De voorstelling gaat over ménsen, niet over een stelletje schlemielen. Als toeschouwer voel je je een beetje onwennig omdat je voortdurend lacht. Lachen met mensen in de misère, mag dat wel? Tot dan één van de personages zegt: als jullie hier allemaal zo triestig gaat doen, dan ga ik ook depressief worden, zenne! En dan weet je: lachen kan. Meer nog: lachen moet!
Laat je inpakken door deze voorstelling. Ze toont ons dat je intellectueel discours nodig hebt om maatschappelijke problemen aan te kaarten. De voorstelling reikt ook geen oplossing voor de problemen van de vierde wereld. Die zijn er immers niet pasklaar, maar ze roept ons op om van die mensen te houden! En gun dan die blinde jongen zijn fotootje van het publiek, dat hij maakt als alle lichten zijn gedoofd. Dat kleine flitslampje in die gigantische duisternis, net voor het applaus, was voor mij de kern van de voorstelling: een lichtpuntje in die enorm beerput waarin we leven.

Wat een traktatie! Hoi, hoi, hoi! Geert, Margot en Frank kick ass in de Juliet. Publiek brak de zaal af na afloop en terecht. Welk een souplesse, spelplezier en gemak. Hoe aantrekkelijk zijn ze ook allemaal, hulde. Maar ook mooi, ik moest een beetje huilen bij de Carpenters-karaoke. Ik zie de tekst een fijne toekomst hebben in het amateur-circuit, lekker speule. Maar zo goed als dit drietal, tja, dat gaat niet lukken.

Vorig jaar was ik getuige hoe de ene acteur per ongeluk de andere het ziekenhuis in schopte. Nu dan wel helemaal gezien. Er is wat geschrapt en gehusseld en de voorstelling is ervan opgeknapt. Typische festival voorstelling, leuke vondsten, humor, maar het blijft mager en kort. Wel een gewei omdat ze als enige onversterkt de Juliet bespelen.

Dit was de meest esthetische voorstelling op Lowlands; echte kostuums en een echt decor. Dat werkte nogal vervreemdend. Helemaal in contrast met de omgeving was het onderwerp. Ouder worden, bejaarden en aftakelingvoor een zaal met een gemiddelde leeftijd van onder de twintig. Jonge volwassenen werden kinderen die te horen kregen dat ook zij dood gingen. Het werkte goed, normaal staat het publiek na afloop te joelen, nu bleef het even stil. Twee geweien voor de Mojo programering dus! Maar nu de voorstelling: gewei voor de Maatschappij Kritiek en voor Heidi Arts. Twee blikken voor de tekst van Rijnders, dit moet mooier kunnen.

Toegegeven: ik ben - met alle waardering die ik op kan brengen voor haar acteursregie - niet zo’n fan van regisseur Mirjam Koen. Kwestie van smaak. Maar bij ‘De Trojaansen’ gaat al dat welverzorgde, het decor, de mise-en-scène, de tekstzegging, toch echt irriteren. Halverwege ben je bijna in slaap gesust, terwijl we het hier g.v.d. toch over OORLOG hebben, en dan nog een hele vuile oorlog: verkrachtingen, slavernij… ik hoor de dames erover spreken, erover klagen, maar ik zie, hoor, ruik voor mijn part, het niet. Teveel toneel dat mooi wil zijn, maar daarbij zichzelf verbiedt lelijk te worden wanneer dat toch echt noodzakelijk zou zijn. Vooruit, nog een gewei voor het inderdaad mooie decor en de inderdaad mooi acterende actrices.

Waar ik al voor vreesde is bewaarheid: Mirjam Koen heeft helaas weinig kaas gegeten van Griekse tragedies. Het uitgangspunt om een volledig vrouwelijke cast te gebruiken voor dit vrouwenverhaal vind ik erg goed (al wordt het concept gekortwiekt door de muzikant op het podium wel een kerel te laten zijn), maar het geheel komt onvoldoende tot leven. En ik denk dat een fundamenteel onbegrip voor de basis van Griekse mythologie en hun drama (om een voorbeeld te noemen: de rol van het Noodlot) hieraan ten grondslag ligt. Op acteursniveau is het wisselend: Marlies Heuer schittert bijvoorbeeld (gewei), en Ria Eimers is de tweede helft erg sterk, maar Els Ingeborg Smits laat een abominabele tekstbehandeling horen, en zo zijn er meer zwakke schakels. Als de basislijn van het stuk was gevonden door Koen, denk ik dat het met de acteursregie ook wel was goedgekomen.

Bij binnenkomst meldde Theu Boermans dat we geen try-out maar een doorloop te zien zouden krijgen. Het verschil werd mij niet duidelijk, want wat ik zag, was gewoon een try-out, een voorstelling die ver genoeg gevorderd was om er een oordeel over te vellen, en dat is, zoals uit de gouden tomaat boven al blijkt, niet goed.
Het was een zeer teleurstellend geheel. Vier uur lang met stijgende verbazing gekeken. Waar zijn al de Trustacteurs gebleven, wat hier aan ensemble stond was echt erg slecht. Natuurlijk, Halina speelt schaamteloos, wat knap is, maar veel steun van haar medeacteurs krijgt ze niet. Vooral de jongemannen overtuigen geenszins, maar ook Harry van Reijthoven als schilder en travestiet is beneden peil.
Een stuk over de vrouw als lustobject, over de worsteling tussen schaamdelen en hersens, het kan prachtig zijn, maar hier verzoop de tekst letterlijk in de enorme bak water die langzaam zichtbaar werd, daar het gewei voor. Vooral de laatste twee bedrijven vond ik erg mooi vormgegeven.
Ik ben benieuwd of mensen er de komende maand anders over gaan denken, maar ik vond deze voorstelling de slechtste die ik dit jaar heb gezien.

Hoe vreemd hoe vreemd. Het is MaaN aan te bevelen om voorinformatie van de regisseur niet voor louter wind te laten en niet gelijk een voorstelling afterekenen als de makers aangeven dat ze nog iets uit te zoeken hebben. MaaN ga nogmaals naar de ‘Lulu’ en kijk, zie en vang dan pas aan met je Volkskrant-retoriek. Het lijkt namelijk dat Boermans zijn pad weer heeft gevonden en hoewel in ‘t realisme toch met succes op zoek is naar een voorstelling die werkelijk verder gaat dan de tekst zonder quasi interessant en populistisch te zijn zoals in de ‘Hamlet’ en ‘Jeff Koons’. De acteurs bewijzen hun klasse en de jonge acteurs overtroeven juist den ouden. behalve Decleir dan, een reus die allen overtreft. kijk nog maar eens goed MaaN.