Onderwerp
'Het vuil, de stad en de dood' (14 nieuwsberichten)
- De laatste voorstellingen van 'Het Vuil, de Stad en de Dood' zijn afgelast. Stefan de Walle heeft longontsteking. De voorstelling was een redelijk succes en het gezelschap onderzoekt of er wellicht een reprise komt. (ANP, 23/1/03)
- Er zijn geen spannende dingen gebeurd bij de try-out van 'Het Vuil, de Stad en de Dood'. Er waren maar 140 bezoekers en er is volgens een woordvoerster "geen onvertogen woord gevallen". (NRC, 23/10/02)
- Het Nationaal Toneel zal in 2002 Fassbinders omstreden stuk 'Het vuil, de stad en de dood' gaan spelen. Toen de affaire vorig jaar weer even werd opgerakeld had regisseur Johan Doesburg dat voornemen al bekend gemaakt. Het stuk is zo omstreden omdat er antisemitische uitspraken in gedaan zouden worden. De keuze om het toch op de planken te brengen komt volgens zakelijk leider Evert de Jager voort uit "de oprechte wens om de tekst in alle eerlijkheid te tonen, omdat we het simpelweg ook een zeer goed stuk vinden". (Volkskrant, 27/10/01)
- Ondanks zijn spijtbetuiging de opvoering van 'Het vuil, de stad en de dood' in 1987 te hebben verketterd, haalt Freek de Jonge hard uit naar Johan Doesburg, die van plan is het stuk voor 2004 (opnieuw) op te voeren. "Met het stuk van Fassbinder is niets mis", zegt de Jonge, maar hij is tegen de opvoering van Doesburg. "Hij wil gewoon alsnog het stuk uitvoeren, net als een klein boos kind dat zijn gelijk wil halen". (Volkskrant, 23/3/00)
- Het voornemen om 'De vuil, de stad en de dood' uit te voeren, roept nog maar lauwe reacties op. De felle tegenstanders van dertien jaar geleden halen nu hun schouders op. Journalist Frits Barend vindt het niet nodig opnieuw in actie te komen: "Doesburg weet hoe ik er over denk". Directeur Nafthaniël van het Centrum Informatie en Documentatie Israël, vindt het een duidelijke provocatie, maar als Doesburg "mensen per se in verwarring wil brengen, moet hij dat vooral doen". (Volkskrant, 15/3/00)
- Oud nieuws! Johan Doesburg wil 'Het vuil, de stad en de dood' nog steeds opvoeren. Het staat in het beleidsplan van Het Nationale Toneel voor de komende cultuurnotaperiode. Doesburg was in 1987 de regisseur van het omstreden stuk. Het was zijn examenvoorstelling voor de Amsterdamse regie-opleiding, maar de voorstelling kende slechts één -besloten- uitvoering. Doesburg zegt dat hij heeft willen wachten met een nieuwe opvoering totdat de rel eromheen zou zijn geluwd: "Ook dit zou dus geen goed moment zijn." Aan de andere kant: "Bij die rel denk ik altijd: laat het stuk dan zien. Speel het! Dan pas krijg je helderheid." Doesburg wil niet bij de Boekenweek-'affairette' betrokken raken, omdat het noch over hem, noch over het stuk gaat: "Ik vind het uitstekend dat Mulisch er een boekje over schrijft en ik vind het uitstekend dat Freek de Jonge dat wil verbranden. Maar laat mij dan regisseren wat ik wil. Ik kan mijzelf alleen maar verdedigen door toneel te maken." (NRC, 14/3/00)
- Harry Mulisch noemt het "onartistiek" dat Freek de Jonge fictie voor werkelijkheid aanziet. "Het boek kan niets met Croiset te maken hebben, want de hoofdfiguur is zowel dood als levend", aldus de literator. Met dat gegeven ging hij schrijven, "zoals ik altijd een boek begin met een idee. Pas later kwam ik op Croiset". Uiteindelijk is het de lange arm van de Führer die deze rel veroorzaakt heeft. "Hitler wilde alle joden uitroeien (...) daardoor is Croiset getraumatiseerd en op grond daarvan heeft Croiset De Jonge getraumatiseerd. En daaruit probeert De Jonge dan mij te traumatiseren. Maar dat is zinloos". (Volkskrant, 23/2/00)
- Naar aanleiding van het boekenweekgeschenk van Harry Mulisch 'Het theater, de brief en de waarheid' heeft Freek de Jonge de show waarmee hij dit jaar het Boekenbal opent een nieuwe titel gegeven: 'De conferancier, het boekenweekgeschenk en de leugen'. De Jonge is kwaad omdat Mulisch Jules Croiset zou rehabiliteren. Directeur Kraima van Stichting CPNB, uitgever van het boekenweekgeschenk, vindt de ontwikkeling uitermate boeiend. Zorgen over de oproep van De Jonge om het boekje te verbranden maakt hij zich niet. "Ik zou mij pas echt zorgen gaan maken wanneer er een protestdemonstratie voor Carré zou zijn geweest (...) Of wanneer Freek in een advertentie had gezegd dat het boek verbrand moest worden. Maar hij heeft er een voorstelling meegemaakt en daarmee zijn eigen kunstwerk geschapen." (Volkskrant, 22/2/00)
- Het boekenweekgeschenk 2000 heet 'Het theater, de brief en de waarheid'. Harry Mulisch, schrijver van het geschenk, gaat uit van het tumult rond Jules Croiset, die in 1987 zijn eigen ontvoering in scène zette. Het geschenk verschijnt dit jaar in gebonden vorm, vanwege het 65-jarig jubileum van de Boekenweek. (Volkskrant, 9/10/99)
- In Berlijn is Ignatz Bubis overleden. Bubis was voorzitter van de Centrale Raad voor de joden in Duitsland, waar hij vooral bekend werd door R.W. Fassbinder van antisemitisme te beschuldigen, naar aanleiding van diens toneelstuk 'Het vuil, de stad en de dood'. Omdat een van de personages uit het stuk op Bubis zou zijn gebaseerd, bestaat het vermoeden dat Bubis zijn positie heeft misbruikt om een persoonlijke vete uit te vechten. Desalniettemin is het stuk nooit in Duitsland opgevoerd. Toen het Berlijnse Maxim Gorki theater vorig jaar nog het stuk wilde spelen barstte er een storm van protest los. Ook in Nederland is het stuk niet onomstreden. In Israël niet. Daar is het dit jaar door een studentengroep uitgevoerd zonder dat er een haan naar kraaide.
Bubis is 72 jaar geworden en is conform zijn wens in Israël begraven. (Parool, 14/8/99)
- De opvoering van Het vuil, de stad en de dood op een toneelschool in Tel Aviv is een succes. De directeur van de opleiding, Joram Löwenstein, zegt over het stuk: "Fassbinder waarschuwt in zijn stuk voor het gevaar dat het antisemitisme in Duitsland weer opflakkert." Bernd Wilms, de Duitse regiseur die eerder dit jaar heeft moeten afzien van een opvoering van het stuk in Berlijn, was bij de première. Hij wil het Israëlische gezelschap uitnodigen de voorstelling in Berlijn op te voeren, maar Löwenstein wil wachten totdat daar het conflict rond Fassbinder is opgelost. (AD, 26/4/99)
- Het omstreden toneelstuk 'Het vuil, de stad en de dood' van Fassbinder wordt voor het eerst in Israël gespeeld. In Nederland heeft de opvoering van het stuk in 1987 voor veel commotie gezorgd. Demonstranten hielden de opvoering in Rotterdam tegen, Jules Croiset ontvoerde zichzelf en Mau Kopuit, de toenmalige hoofdredacteur van het 'Nieuw Israëlietisch Weekblad', noemde het "het zwaarste antisemitische incident" in Nederland sinds de Tweede Wereldoorlog. In Duitsland is 'Het vuil' nog nooit gespeeld. Vorig jaar nog zag het Maxim Gorki Theater in Berlijn door een hoos van kritiek van een opvoering af. Tot dusver is er in de Israëlische media niet over deze nieuwe opvoering gerept, waarschijnlijk ook omdat het uitvoerende gezelschap, een particuliere toneelschool in Tel Aviv, slechts een marginale plaats inneemt. (Parool, 23/4/99)
- Het Maxim Gorki Theater in Berlijn ziet af van de opvoering van 'Het vuil de stad en de dood' van Fassbinder. Intendant Bernd Wilms is hiermee gezwicht voor massale protesten tegen de opvoering wegens het vermeende anti-semitisme in het stuk. "We nemen de bezwaren serieus; voor een machtsstrijd voelen wij niets", aldus Wilms (AD, 14/10/98)
- Het Berlijnse Maxim Gorki Theater is van plan om 'Het vuil, de stad en de dood' van Rainer Werner Fassbinder op te voeren. Joodse organisaties eisen een verbod op het opvoeren van dit omstreden stuk. De Berlijnse wethouder Radunski van Cultuur wil gaan bemiddelen, maar is in principe tegen een verbod.
Het toneelstuk uit 1975 gaat over een joodse huisjesmelker en zijn verhouding met een prostituee. Pas in 1985 werd het stuk voor het eerst opgevoerd, maar die uitvoering werd onderbroken door de toenmalige voorzitter van de Joodse Raad, Ignatz Bubis, die demonstratief op het podium ging staan. Bubis vindt het stuk anti-semitisch, maar heeft ook persoonlijke bezwaren: hij denkt dat Fassbinder de hoofdrol op hem heeft gebaseerd. Toen het stuk in Nederland in 1987 werd gespeeld werd ook hier de voorstelling verstoord. Acteur Jules Croiset zette zelfs zijn eigen ontvoering in scène om te protesteren tegen het stuk. Regisseur Lauffenberg van het Maxim Gorki Theater is zich bewust van de situatie en wil de voorstelling opnemen in een dubbelproject, samen met Berlin Alexanderplatz. "Beide stukken gaan over antisemitisme en vreemdelingenhaat en zijn daarom zeer actueel in Duitsland." (Volkskrant, 3/9/98)