theaterpraat

Heeft het Noord Nederlands Toneel iets te zoeken op de platgetreden paden van het cabaret?

Ik ben niet zo geïnteresseerd in meningen. Daarom hou ik bijvoorbeeld niet van televisie. Omdat ik ook niet zit te wachten op meningen over die meningen, blijven er maar weinig uitzendingen over die me boeien. Vooral programma’s die me willen laten zien hoe ’fout’ de opvattingen van anderen wel niet zijn, door die te parodiëren, mijd ik. Koefnoenachtig typetjesgedoe is aan mij dus niet besteed. Ook tv-cabaretiers laat ik, net als cabaretiers in het theater overigens, op een enkele uitzondering na, graag aan me voorbij gaan.

Gewone mevrouwen
‘Wij zijn opgefokt omdat de gewone mensen het water tot de lippen hebben staan in dit land!!!’, roept een als vrouw verklede man met een bierflesje in haar hand. En even later, heel hard: ‘ONTWAAKT!’. Het zijn de eerste woorden van een voorstelling van het Noord Nederlands Toneel over politiek incorrecte opvattingen van de gewone man. De gewone man in de gedaante van twee gewone mevrouwen die nogal ordinair zijn: de dames Aarsschaafsel (Malou Gorter) en Korrelfotze (Ko van den Bosch).

Ik ga ervan uit dat Van den Bosch, de maker van deze voorstelling, oprecht bezorgd is over de eruptie van xenofobe en anderszins onwelvoeglijke opvattingen waaronder we, sinds Fortuyns roep om te zeggen wat we denken, worden bedolven.

Van den Bosch is een begenadigd schrijver en een ervaren theatermaker. Niet zo gek dus dat hij er ook nu weer in slaagt om een evenwichtig opgebouwde voorstelling te maken met een tekst waarin af en toe een originele vondst staat. De mooiste tekstvondst deze keer vind ik die over de twintig kilometer lange buis in Zwitserland waarin, door het op elkaar laten botsen van halve waarheden, leugens vrijkomen. Waarna het op elkaar laten botsen van die leugens vervolgens weer angsten laat zien.

Vette parodieën
Die mooi gevonden deeltjesversnellermetafoor is helaas een uitzondering in deze voorstelling waarvan meer dan negentig procent bestaat uit hele vette parodieën van foute volkse vrouwen met foute opvattingen. Is de manier waarop de dames Aarsschaafsel en Korrelfotze het bekrompen denken van de gewone man op de hak nemen door het uitvergroten van de lelijke kanten van volksheid niet al door minstens driehonderd cabaretiers gedaan?

Moet het NNT zich nu ook nog eens op die platgetreden paden van het cabaret begeven? Daar zou natuurlijk wat voor te zeggen zijn als Van den Bosch het anders, beter, en vooral gevaarlijker zou doen dan die cabaretiers. Ik vind niet dat dat het geval is.

Op geen enkel moment in de voorstelling maken de door Van den Bosch en Gorter gespeelde typetjes het me ook maar enigszins moeilijk. Ze proberen me bijvoorbeeld niet op de subtiele maar geniepige manier waarop cabaretier André Manuel dat kan, stapje voor stapje te verleiden om mee te gaan in een op vooroordelen gebaseerde redenering. Om me dan halverwege plotseling met schrik te laten beseffen dat ik, zonder me dat goed te realiseren, al een heel eind mee ben gegaan op weg naar een mening die ik niet wil hebben.

Van den Bosch en Gorter parodiëren. Dat doen ze goed. En de toeschouwers lachen. Dat willen ze graag. Maar dat parodiëren en dat laten lachen zouden voor een theatermaker middelen moeten zijn om verwarring te zaaien. Dat gebeurt bij uitzondering bij cabaret, bij goed cabaret. Maar dat gebeurt bij deze, als toneel verkochte, voorstelling niet of nauwelijks.

Serieuze plannen
‘Ik ben opgefokt omdat de gewone toneelbezoeker het water al weer voelt stijgen in dit land!!!’, zou ik met een bierflesje in mijn hand willen roepen. En daarna, heel hard: ‘ONTWAAKT!’ Want we zijn voorlopig nog niet af van de dames Aarsschaafsel en Korrelfotze. Vrees ik.

Dat zit zo. Van den Bosch schrijft en maakt voor het Noord Nederlands Toneel de voorstellingen voor de kleine zaal. Die voor de grote zaal worden geregisseerd door algemeen directeur en artistiek leider Ola Mafaalani. Nu heeft het gezelschap serieuze plannen om de typetjes Aarsschaafsel en Korrelfotze het land in te sturen om de voorstellingen voor de grote zaal van Mafaalani mee op te leuken. ‘We zijn er over na aan het denken’, laat Van den Bosch noteren in een huis-aan-huisblad, ‘om ze bijvoorbeeld in de pauze of na afloop van La Divina Commedia te laten optreden of de dames als een soort Statler & Waldorf van de Muppets op het balkon te zetten.’

Wordt het lekker lachen bij het NNT in de schouwburg dit seizoen? Nog even geduld. Als op donderdag 17 september 2009 La Divina Commedia in première gaat, zullen we het weten.

Illustratie: Ko van den Bosch en Malou Gorter in De Mevrouwen Aarsschaafsel & Korrelfotze van het NNT gemaakt voor en gespeeld op Noorderzon (20 t/m 30 augustus 2009)