theaterpraat

September 2007 ‘Wel of geen samowar, dat is de kwestie.’
‘Dat moet je me even uitleggen Wilfred.’
‘Nou kijk, op een gegeven moment krijgt Irina een samowar, want ze is jarig. Het gaat er dan altijd om of je als regisseur een echte samowar laat zien of niet. Doe je dat wel, dan plaats je het stuk duidelijk in het Rusland van de negentiende eeuw. Maar vervang je die samowar door iets anders, wat dan ook, als het maar geen samowar is, dan lever je dus commentaar op Tsjechov.’

Ik zat vooraan dus ik heb het heel goed kunnen zien. Irina krijgt een echte samowar. In een grote kartonnen doos. Ze haalt hem er half uit. Nee niet eens half, ze haalt hem er zo ver uit dat we net kunnen zien dat het een echte is. Dan stopt ze hem gauw weer terug. Als Wilfred gelijk heeft, en waarom zou ik daaraan twijfelen, als het dus bij Drie Zusters van Tsjechov elke keer weer de vraag is of we wel of geen samowar te zien krijgen, wat betekent het dan als die samowar heel even boven de doos blijft hangen en er dan weer in verdwijnt? Dat Hans Croiset als regisseur niet zo goed wist wat hij wilde? Dat hij bleef twijfelen tussen wel of geen commentaar op Tsjechov?

Ingewikkelde vragen. Veel te ingewikkeld voor mij om er in m’n eentje uit te komen. Ik denk dat ik er maar even met iemand over moet gaan praten. Daar verderop zie ik C. staan, die kan er vast wel iets verstandigs over zeggen. Omdat het een andere C. is dan in mijn eerdere theaterverhalen, zal ik deze, om verwarring te voorkomen, vandaag maar prins C. noemen, het is tenslotte de derde dinsdag van september.

‘Heb jij de laatste tijd hier nog wel voorstellingen gezien? Wel in Londen natuurlijk, en nu in Brussel. Dat begrijp ik. Maar hier?’
‘In Nederland bedoel je? De laatste keer was geloof ik dat religieuze stuk van Otten. Hoe heet het ook alweer?’

Dat moet Braambos zijn geweest, dat is dus al bijna vier jaar geleden. Blijkbaar is het dus helemaal niet nodig om veel voorstellingen in Nederland te zien om iets zinnigs te zeggen over de voorstelling van vanavond. Want in de twintig minuten die volgen legt prins C., toch wel enigszins tot mijn verrassing, me haarfijn uit wat volgens hem de zwakke plekken zijn in 3 Zusters. Ik ben behoorlijk onder de indruk van zijn scherpe analyse.

Een laatste vraag
‘Wat ik me de hele tijd al af vraag, waarom heb je nou juist deze voorstelling gekozen? Als je dan maar één keer in de vier jaar hier iets kan zien, dan, hoe zal ik het zeggen, ik zou dan denk ik iets anders hebben gekozen.’
‘O dat is heel simpel, dat was een idee van Hans. We zitten namelijk in een leesclub en hij stelde voor om deze keer naar een voorstelling te gaan in plaats van een boek te lezen. Dan gaan we daar in oktober over napraten als we weer bij elkaar komen.

‘Oei! Als ik dat had geweten! Hans Croiset loopt namelijk al een poosje woedend door de foyer. Met een samowar. Op zoek naar Wilfred. Want die wil hij met die samowar om z’n oren slaan. En dat meent hij. Vandaar dus mijn bezorgdheid. Ik heb ook oren tenslotte. Want stel nou dat mijn opmerkingen in oktober via prins C., ik meende natuurlijk niks van wat ik in het begin van het gesprek met de prins zei over de regie. Dat overdreef ik. Expres. Dat was alleen maar om hem een beetje uit zijn tent te lokken. Dat zal Croiset toch wel begrijpen?

Een afleidingsmanoeuvre
‘Hanny, wat leuk om je te zien, lang niet gesproken!’
‘Ik ken jou, je komt alleen naar me toe als je me nodig hebt.’
‘Sorry.’
‘Aan de andere kant, ik sta te popelen om wat over de voorstelling te zeggen. Want die drie zussen willen toch naar Moskou? Die zijn toch zo opgesloten in hun onvervulde verlangens? Ongelooflijk, zelfs in het slotbeeld kijken ze nog steeds de zaal in alsof ze straks allemaal heel spannende nieuwe dingen gaan beleven! En dan dat frisse enthousiasme waar iedereen het maar over heeft. Ze vermorzelen Tsjechov toch gewoon met die blakende levenslust. Vooral natuurlijk omdat Croiset verzuimd heeft die jeugdige kracht richting te geven. Dan laat hij ze ook nog elke keer een paar stappen naar voren doen als ze wat gaan zeggen. Daardoor ontneemt hij ze dus ook nog eens de kans om hun spel door elkaar te laten voeden. Nee, dodelijk plat vind ik het allemaal. En jij? Wat vond jij ervan?’

‘Ik? Sorry hoor Hanny, maar ik denk dat Van den Ende en Croiset dit echt doen uit liefde voor toneel. Dat ze oprecht proberen om een deel, als is het maar een heel klein deel, van het musicalpubliek te interesseren voor toneelklassiekers. Misschien hadden ze gewoon niet als eerste dit stemmingsstuk van Tsjechov moeten nemen. En dan ook nog eens met alleen maar net afgestudeerde acteurs. Vind je ook niet?’
‘Nee daar trap ik niet in. Kom op nou, wat vond jij ervan? En zit niet de hele tijd aan je oren te voelen!’
‘Sorry.’
‘En niet steeds sorry zeggen!’
‘Nee, oké. Maar eigenlijk ben ik al over het maximum aantal woorden van mijn verhaal heen. En ik heb er best wel een genuanceerde mening over zeg maar, over de voorstelling. Dus zal ik je straks dan maar zeggen wat ik ervan vond? Even vlug de credits er onder zetten, en dan meteen daarna, oké?’

3 Zusters van Joop van den Ende Theaterproducties ging in première op 18 september 2007
Tekst: Anton Tsjechov
Regie: Hans Croiset en Karina Kroft
Spel: Xander van Vledder, Laura Mentink, Anne Lamsvelt, Lien de Graeve, Tanya Zabarylo, Justus van Dillen, Jeroen Gunning, Sadettin Kirmiziyüz, Tim Zweye, Ian Bok, Tjeerd Gerritsen, Joris Maussen, Boy Ooterman en Lottie de Bruin