theaterpraat

Februari 2005 ‘Heel aardig hoe de jonge, grotendeels onervaren acteurs zich zonder enige terughoudendheid aan het spel overgeven,’ zegt Marian meteen na de première. ‘Sommige van die jonge acteurs staan op het toneel met een overtuigingskracht en een onschuld waar een professionele acteur jaloers op zou zijn. Als je tijd hebt, moet je zeker naar Serenade gaan. Dan zul je het zelf wel zien.’

Overtuigingskracht zie ik ook, tijdens de allerlaatste voorstelling, als ik eindelijk tijd heb om te gaan kijken. Vooral Constance Kruis acteert met nogal wat élan, misschien zelfs met iets te veel élan. Maar dat is een professioneel actrice. Dus die zal Marian wel niet bedoelen. Tien jonge acteurs en actrices, sommigen amateur, anderen nog niet zo lang geleden afgestudeerd, spelen veertien losse scènes uit Serenade van Hugo Claus. Shireen Strooker en Pepijn Cladder regisseren er elk vijf, Pieter Bouwman neemt de andere vier voor zijn rekening. Die veertien scènes zijn door elkaar gemonteerd. Allemaal in hetzelfde nogal rode decor. Blijkbaar is het de bedoeling dat we niet kunnen zien welke regisseur voor welke scène verantwoordelijk is.

De Wet van Wilfred
Zou het mogen? Nee, het mag niet, heeft Wilfred laatst gezegd. Als ik net als hij na een voorstelling een goed onderbouwde mening zou willen geven, mag ik na afloop niet met de regisseur of met acteurs praten. ‘Na het tweede glas krijg je gegarandeerd mooie gevoelens voor de man of vrouw van wie je het werk wilt gaan beoordelen’, waarschuwde hij.

Mijn eerste glas drink ik met Roos ten Hooven, een actrice die ik al ken van Caravaggio. Zou ze ook zo lovend zijn over de overtuigingskracht van de onervaren amateurs waarmee ze in dezelfde voorstelling staat? Ze reageert zo diplomatiek mogelijk op mijn nogal suggestieve vraag, maar kan toch niet verbergen dat ze iets meer terughoudendheid op prijs zou hebben gesteld.

‘Hebben ze de rode rozen iets te rood geschilderd?’, stook ik daarom voorzichtig. Want ik heb gehoord dat ze dat bij het toneel wel eens zo noemen. En door al dat rood in het decor ben ik een beetje in een rode stemming gekomen. Als antwoord geeft ze me een glimlach waarvan ik maar het mijne moet denken. Dat doe ik dan ook maar.

Wilfred heeft gelijk
De voorstelling Serenade is natuurlijk niet wereldschokkend, dat had ik ook niet verwacht. Wel heel vermakelijk. Vooral door het overenthousiaste acteren van de jonge acteurs. Typisch Hugo Claus overigens, denk ik, vrouwen ten tonele te voeren die willig hun benen spreiden. Kon dat toen nog, twintig jaar geleden toen het voor het eerst werd gespeeld? En nu? Misschien nu ook nog wel, hoewel me dat verbaast. Veel meer dan grappig en seksistisch is het eigenlijk niet. Ik schaam me er zelfs een beetje voor dat ik verlekkerd zit te kijken hoe jonge actrices in de ene na de andere scène uitdagend de meest verleidelijke poses aannemen. Ik vraag me ook af of ze daar zelf nou wel zo blij mee zijn.

Mijn tweede glas drink ik met Constance Kruis. Of is het al mijn derde? Hoe dan ook, Wilfred blijkt gelijk te hebben. Ik begin mooie gevoelens te krijgen. Over verleidelijke poses kan ik dus maar beter mijn mond houden. Ze vertelt me dat Hugo Claus de vorige dag is komen kijken. En dat hij net als ik na afloop een glas met haar heeft gedronken. Claus bekende haar dat hij zich weinig van zijn tekst herinnert. Wel vond hij na het zien van de voorstelling dat hij Serenade eigenlijk volledig zou moeten herschrijven. Daar is ze het helemaal mee eens. Ze heeft het goed kunnen verbergen op het podium. Maar nu na haar tweede glas, of misschien is het al haar derde, nu hoeft dat niet meer. ‘Met díe tekst zal hij de Nobelprijs nóóit winnen!’, zegt ze. De actrices lijken er dus wel degelijk moeite mee te hebben gehad. In ieder geval één van de actrices. Dat stelt me gerust.

Kom we nemen er nog een
Nog één glas, echt mijn allerlaatste. Dat allerlaatste glas drink ik met Pepijn Cladder. Want al voor mijn eerste glas, Wilfred, al voor ik nog maar één druppel had gedronken, vond ik de vijf scènes die hij had geregisseerd de beste. Vooral omdat hij als enige moeite had gedaan om van dat knellende rode keurslijf af te komen. Door zijn acteurs in lichtspots te zetten bijvoorbeeld. De andere twee, Shireen Strooker en Pieter Bouwman, hadden zich wel erg gedwee laten opsluiten in dat door De Engelenbak als bordeelachtige hotellobby ingerichte decor.

Bijna niemand is overigens tevreden. Hugo Claus niet over zijn tekst, de professionele acteurs niet over het acteren van hun amateurcollega’s. De regisseurs, dat mag ik toch wel verklappen, niet over de scènes van de andere regisseurs. Alleen Marian. Die is wel tevreden. Hoe kan dat? Ik denk omdat ze verschillende meetlatten hanteert. Voor Gilgamesj andere maatstaven aanlegt dan voor Serenade. Voor Theu Boermans de lat hoger legt dan bijvoorbeeld voor Shireen Strooker. Zonder dat ze dat duidelijk maakt. Dat is verwarrend. Of zou ze net als ik gezondigd hebben tegen de Wet van Wilfred?

Serenade van Theater De Engelenbak ging in première op 22 januari 2005
Tekst: Hugo Claus
Regie: Pieter Bouwman, Pepijn Cladder en Shireen Strooker
Spel: Femke Bouma, Martijn Hillenius, Roos ten Hooven, Niels Horeman, Hanneke Janzen, Herman de Jongh, Constance Kruis, Onyema Onwuka, Annemarie Wisse en Lot de Witte