Met niet al te hoge verwachtingen bezoek ik De Perzen van Dood Paard. Het toneelbeeld bij aanvang maakt nieuwsgierig, toch kan ik de (misschien wel) honderden krukjes op het toneel niet direct plaatsen. Met een beetje moeite luister ik naar de lang durende minuten waarin de achtergebleven perzen, uitverkoren om de rijkdommen van koning Xerxes te beschermen, het stuk introduceren. Zodra koningin-moeder Atossa (een rol van Manja Topper) ten tonele komt op een gefabriceerde ‘koets’ en een soort te hoog ingezette troonrede begint, zakt mij de moed even in de schoenen. Maar dan komt de boodschapper zijn verhaal doen. Er gebeurt niet veel op het toneel en hoewel ik het stuk en haar verloop ken, luister ik geboeid naar de woorden uit de mond van Gillis Biesheuvel. Wanneer dan ook duidelijk wordt dat de krukjes een prachtige beeldende metafoor voor de gevallenen zijn krijg ik weer hoop. Helaas blijkt dit ook hetgeen waar ik uiteindelijk mijn meeste waardering voor uitspreek. Wijlen koning Darius laat zijn gezicht zien in een sci-fi achtige scene, met veel rook en glimmend inpakpapier, die mijns inziens gered wordt door de prettige dictie van Kuno Bakker die de rol van deze koning mag vertolken. Het groteske spel van Manja Topper blijft mij storen, slechts een enkele keer slaagt zij er in mijn irritatie om te zetten tot een summiere glimlach. Het lukt de acteurs ook niet beelden mijn hoofd in te brengen die anders zijn dan hetgeen ik letterlijk voor me zie. Zonde… want met deze mooie tekst zou, met deze toch wel sterke acteurs zelfs zonder veel poespas in de vorm van rekwisieten of decor stukken, iets mooiers te maken moeten zijn.

Met het verhaal van Aischylos over de pijnlijke nederlaag van een supermacht die een stelletje ongeregelde terroristenstaten wel even onder de voet zou lopen, laten Manja Topper, Gillis Biesheuvel en Kuno Bakker met De Perzen uiterst actueel theater zien. In een voorstelling waarin de kenmerkende kwaliteiten van de leden van Dood Paard uitstekend tot hun recht komen.

De nogal eigenzinnige manier bijvoorbeeld waarop Gilles Biesheuvel met zijn zinsmelodie omgaat, zorgt er in deze voorstelling voor dat de woorden van de boodschapper die verslag doet van de nederlaag bij Salamis extra betekenissen krijgen. Ze krijgen betekenissen die als je de tekst alleen letterlijk zou nemen niet zo voor de hand zouden liggen. En ze roepen (in ieder geval bij mij), naast de bij het drama van zo’n slachtpartij passende gevoelens, ook andere (vrolijkere) emoties op. Iets dergelijks geldt voor die typische krijsende uithalen en draaiende ogen van Manja Topper. Mede door die uitvergroting krijgt de koningin die al die rampspoed moet aanhoren er een paar heel invoelbare menselijke trekjes bij.

Tel daar nog eens de goede tekstbewerking van Rob de Graaf bij op. En de heldere enscenering, met als sterke troef de rustpunten door het verplaatsen van krukken en krukjes. Ik heb kortom naar een relevante, boeiende en toegankelijke interpretatie van Aischylos’ klassieker over de moeder van alle nederlagen en over de hoogmoed van Xerxes gekeken. Een aanrader dus.

Net als een eerdere recensent had ik bij het eerste deel moeite om niet in slaap te vallen. Te veel monoloog, te weinig spel. Ik vind het op zich te prijzen als een gezelschap dicht bij de oorspronkelijke tekst wil blijven, maar als je het de toeschouwer al moeilijk maakt met wollig taalgebruik, probeer dat dan op andere vlakken te compenseren, anders haakt hij af en valt in slaap.
MAAR het tij keerde! Zo ongeveer vanaf de geestverschijning van Dareios was ik echt geboeid en af en toe ontroerd. Dit was vooral te danken aan het weergaloze spel van Thijs Römer, een gewei speciaal voor hem. Sowieso goed acteerwerk in deze voorstelling, ook van de rest. De radiofragmentjes vond ik wat cliché. De groep an sich zeer sympathiek, het decor erg goed gekozen. Kortom: de positieve en negatieve kanten aan deze voorstelling houden elkaar bijna in evenwicht, het was Thijs Römer die de balans deed uitslaan naar het positieve.

Het duurde slechts twintig minuten voor ANNETTE SPEELT met hun voorstelling DE PERZEN, na een koddig intro, mijn aandacht verloor. En wel zo erg dat ik letterlijk in slaap viel. Stilstaande acteurs, oeverloze opsommingen van gesneuvelde leiders en voor de hand liggende verwijzingen naar recente oorlogen maken geen boeiende voorstelling. Er was nauwelijks sprake van acteren. Het publiek instaren wordt na verloop van tijd voor het publiek echt vervelend. Alleen deed tegen het einde Römer telg, Tijs, daar alsnog een poging toe, maar toen was het echter al veel te laat.

Wat moet een gezelschap dat in het theater iets wil zeggen over de wereld om ons heen met een 2500 jaar oude tekst die voor een aanzienlijk deel uit opsommingen van legerleiders en slagvelden bestaat? De verwijzingen, naar 911, naar WOII en de rakettencrisis zijn plat en gewild (vooral de affiche vind ik eigenlijk niet kunnen) en maskeren een gebrek aan inhoud.
Wel een geweitje, hoor. De spelers kunnen wel wat (al hadden ze hier en daar wel wat in toom gehouden mogen worden) en dat in de beginscene het stuk licht Discordiaans wordt ingeleid vond ik leuk.

Het jonge gezelschap Annette Speelt wil iets zeggen over oorlog, vroeger en nu. Er is gekozen voor twee vertalingen, een daarvan oubollig en moeilijk toegankelijk. Toch houden de vele scholieren zich heel rustig, dankzij workshops van tevoren, daarvoor hulde! Het stuk begint ontspannen, de acteurs stellen zich voor, leggen de stiuatie uit en gaan zich omkleden. Donkerslag. Acteurs Bart Kiene bijt als koor de spits af met de oubollige tekst. De keuze is te verantwoorden, maar daardoor blijft de voorstelling erg afstandelijk voor me, een tomaat. Het is wel bewonderswaardig dat Annette niet voor de makkelijke weg kiest, maar het moet natuurlijk wel werken op de vloer. Het radiootje neemt ons met nieuwsberichten steeds verder terug in de tijd. De moraal van het verhaal wordt ons niet ingepeperd maar terloops inwreven. Mooi spel, met name van Tijs Römer, die van Xerxes een ambitieus jongentje maakt dat veilig achter de troepen blijft. Het jonge gezelschap wil geen gratuite kunst te maken maar poogt iets te zeggen over de oorlogsdreiging van dit moment. Laten andere gezelschappen daar een voorbeeld aan nemen.

Hoe makkelijk is het om als beginnend gezelschap, dat een uitspraak wil doen over de wereld waarin we leven, dat te doen met een klein huiskamerdrama. Zo niet de mannen en vrouwen van Annette Speelt. De Perzen gaat over machten groter dan zelfs de Witte Huiskamer kan bevatten. Het gaat over oorlog. Over de val na de hoogmoed. En uiteindelijk toch over de huiskamer van van de gevallen veldheer Xerxes.
De voorstelling begint met de voorstelling van de acteurs en de beschrijving van de situatie die vooraf is gegaan aan het stuk. Een gouden greep uit de theatrale doos. Daarna ontvouwd zich het stuk als een grimmige vertelling, waarbij Annette zonder enige moeite veldslagen van 10.000 aan je geestesoog voorbij doet trekken en in één moeite door medogenloze vebanden legt met de slagen van vandaag. Als aan het eind Xerxes thuiskomt weten we definitief dat Annette weet wat ze doet. Een vingerloze uitspraak over deze hoogmoedige samenleving.
Een mooie, eenvoudige, sobere voorstelling die je nauwelijks onberoerd kan laten. De speelstijl doet hier en daar nog wat afstandelijk aan, desalniettemin is dit een wijn die met de dag beter belooft te worden. Komt dat proeven.
Op naar het nieuwe Kunstenplan!