theaterpraat

Over de voorgestelde bezuinigingen heb ik me geprobeerd te verkopen als deskundige, met de leus ‘Wij [de Engelsen] hebben het al eerder gezien’. En voor het geval dat iemand mij daadwerkelijk erom vraagt ben ik uiteindelijk begonnen een beetje onderzoek te doen.

‘Wij [de Engelsen] hebben het al eerder gezien’ - Het is wel waar: begin tachtig jaren waren drastische bezuinigingen geïntroduceerd die als een bom insloeg. De ‘parity’ rule – 50% inkomsten norm - werd geïntroduceerd, en vele gezelschapen inclusief het National Theatre voelden zich bedreigd

Bijna twintig jaar moesten gezelschappen en makers, zowel nieuw als gevestigd, het zien te redden in deze barre omstandigheden. Gerenommeerde gezelschappen sneuvelde al snel, mede door een weigering of onvermogen zich aan de nieuwe omstandigheden aan te passen. En de gevolgen zijn anders tot vandaag de dag te zien, niet alleen in bedrijfsvoering maar – en waarvoor er nu in NL gevreesd wordt –in vorm en inhoud.

Een mooi verhaal, dacht ik, maar de situatie van toen in Engeland en die van nu in NL zijn toch niet identiek. De aanleiding voor de aanval aan de kunsten was in minstens één opzicht anders: Brits theater toen was geen ‘linkse hobby’ maar intrinsiek links – de missie van vele gezelschappen was de misstanden in de maatschappij aan te kaarten en het ‘establishment’ onderuit te halen, en vaak op felle manier. De Arts Council is als neutraal orgaan gesticht – het bekende ‘arms-length’ principe – maar het onpartijdig subsidiëren van theater was noodzakelijk financiële ondersteuning aan datgene wat vijandig tegenover de overheid stond. En daardoor kwam de onafhankelijkheid van de Arts Council in het gedding.

De situatie was ook anders in een ander opzicht: de bedrijfsvoering was lang niet zo ontwikkeld en professioneel als nu. In bepaalde zin was een beetje commercie wel nodig. De overheid vereiste ineens strikt financiële en zakelijke verantwoording van organisaties die van zoiets ‘verheven’ hadden gevoeld. Hun handen aan zoiets wilden artistieke leiders niet vies maken en een aantal nam ontslag. Anderen namen personeel aan en de rol van ‘kunst administrator’ werd geboren.

[Meer later…]