theaterpraat

Een reeks gesprekken tussen twee mannen op een bank. Door het hele stuk wordt geen zin afgemaakt tenzij de ander dat doet, en dan niet altijd even goed. Het gebruik van zo’n vaste vorm kan laten zien hoe mensen, zelfs in een relatie, elkaar wel of niet begrijpen, parallel maar niet samen denken, en tegelijkertijd de ware waarde van de spelers zien. Hier heeft de regisseur echter een andere richting gekozen. Het nieuwste stuk van Caryl Churchill, vooraanstaande, Britse toneelschrijfster, gaat over de relatie van een homostel, de ene een Amerikaan, die toevallig (Uncle) Sam heet, de andere en Brit, die toevallig (Union) Jack heet. Het stuk gaat natuurlijk over de relatie tussen de VS en het VK, maar hier drukken ze hun relatie uit in gesprekken op een sjofele bank. Omdat er geen voltooide zinnen zijn, is het publiek verplicht om die zinnen af te maken, en daarbij beseffen wij dat wij precies weten waarover de gesprekken gaan, en tegelijkertijd worden we geconfronteerd met die gruwelheden en cynische manipulaties in de wereld, waarmee het stel communiceert. Of dat zou moeten gebeuren. Het blijkt dat ik de enige ben die voldoende op de hoogte van de actualiteit is: de critici en mijn metgezellen zeiden dat ze het stuk niet altijd even goed konden begrijpen, maar dat het stuk toch geweldig is. - Hoe Britse critici iets goeds kunnen vinden zonder het te begrijpen is een discussie voor een volgende keer - In verdediging van critici en vrienden, moet ik zeggen dat als ik een voorsprong heb, is het omdat ik me de laatste vijf jaar in de Nederlandse kranten verdiept heb om mijn Nederlands te verbeteren. Misschien is mijn Nederlands niet verbeterd maar ik ben redelijk op de hoogte van de actualiteit. De misdaden van de VS en de VK in dit stuk rangeren van Zuid Amerika tot Asie, met het nadruk op het Midden Oost.Voor sommige regisseurs vraagt een dergelijk polemisch stuk aan een beetje afstand tussen de spelers aan de toeschouwer, zodat de toeschouwer over de inhoud kunnen denken en niet afgeleidt wordt door mee te voelen, door zich ermee te identificeren. De grote uitvinder van dit ‘verfremdungseffekt’ was natuurlijk Brecht, die liefst een slechte speler en een saaie voorstelling wilde dan dat de toeschouwer ‘gehypnotiseerd’ werd.Deze voorstelling is niet saai, de spelers niet slecht, maar de regisseur heeft duidelijk gekozen voor een vervreemdingseffect. Fout gekozen, volgens mij. De regisseur laat duidelijk het spelen geen invulling aan de onvoltooide zinnen geven. Geen gebruik wordt gemaakt van de ruimte die de tekst geeft voor mooi spelen en als gevolg blijft de vergelijking van de politiek VS/VK relatie met een menselijke onbegonnen werk. We worden alleen maar zonder verademing gebombardeerd met een lijst van alle de misdaden die Amerika en Groot-Brittannië hebben gepleegd. Gelukkig vonden mijn gasten die avond het niet erg. Ik ben gegaan omdat ik eindelijk een stuk van Caryl Churchill wilde zien, en ook het allernieuwste, en ook in het Royal Court theater, bekend voor nieuwe stukken, internationaal zowel als Brits. Maar á ₤15 (€22) per kaart, het goedkoopst, is een vergissing kostbaar, en misschien is er voor die reden niets nieuws in het West End, en weinig (in verhouding) nieuws op het Britse toneel. Gelukkig is er zoveel theater dat er toch nog genoeg nieuws is, als je weet waar je moet kijken. (Gezien 8/12/2006, speelt tot 22 decembre, daarna verhuizing naar Broadway, nadere informatie en [twijfelachtige] recensies: www.royalcourttheatre.com/whatson01.asp)