Het is een gevaarlijk idee om een stuk dat zich in de salons van zich-vervelende dames afspeelt, te laten spelen door mannen. Men zit vlug in een decadent nachtclubsfeertje. Die valkuil is hier omzeilt door acteurs die weten hoe ver ze te ver mogen gaan voor het lachwekkend wordt. Toch zijn ze stuk voor stuk supervrouwelijk met een Hugo Koolschijn voorop.
Mishima’s stuk behoort inmiddels tot het klassiek repertoire, verrassen doet de voorstelling dan ook niet. Ze moet het hebben van zeer degelijk acteerwerk en een stevige regie. Vooral dat laatste is nodig om de vele wat filosofische passages verteerbaar te houden. Het stuk is één grote aanloop naar de beslissing die Madame de Sade op het einde treft, het psychologisch aanvaardbaar maken van die beslissing is dé uitdaging maar komt er in deze productie toch niet helemaal uit en dat ligt zeker niet aan Barry Atsma, integendeel.
Een voorstelling die net niet het topniveau haalt die erin zat maar ons zeker niet onbevredigd achterliet.

Het was een grote verbetering met de try-out van vorige week vrijdag. De acteurs die de vrouwenrollen vervullen spelen stuk voor stuk overtuigend en über-vrouwelijk. Hun divagedrag is oprecht en zeker geen parodie op de vrouw of op de travestiet. Ook het stemgebruik van de acteurs, weliswaar met hun eigen mannelijke toonhoogte, maar met de zachte, verleidelijke manier van converseren past prima bij hun personages. Dit zijn acteurs die zich verdomd goed hebben ingeleefd in de sekse van hun personage. Het ingenieuze decor, de muziek en de belichting zorgen voor een intrigerende, spannende sfeer. Ik moet zeggen dat het de moeite waard is geweest om de voorstelling twee keer te zien. De eerste keer, zittend op het eerste balkon van de stadsschouwburg, was ik te overdonderd door het decor en de vrouwelijkheid op het toneel, dat mij de details in de teksten ontschoten. De tweede keer zat ik een stuk dichterbij het gebeuren (op de 2e rij) en was de voorstelling minstens even fascinerend, maar nu kwamen ook de emoties en onderlinge relaties echt goed tot uiting. Zelfs de zang van Marieke Heebink was fascinerend om naar te luisteren. Echter zou de voorstelling zonder zulke bekwame acteurs en zo’n mysterieus spiegeldecor waarschijnlijk weinig boeiend geweest. De tekst alleen heeft te weinig kracht om de mensen te blijven boeien. De statische, kalme enscenering op zich zorgt ook niet voor veel bezienswaardigheid. Maar de voorstelling, zoals die zaterdag 4 maart gegeven werd, waarin de acteurs zichzelf vanaf hun beste (vrouwelijke) kant lieten zien, is zeker de moeite waard om (minstens 1 keer) te bezoeken.

Mannen die vrouwen spelen. En hoe! Niet door een jurk aan te doen maar gewoon in een broek (met een vlot bloesje en hoge hakken, dat dan weer wel). Maar er staan heel duidelijk 5 vrouwen op het toneel, zelfs als Eelco Smits in zijn blote kont, bedekt met bloed vertelt over een sadistische ritueel zie je een vrouw terwijl er duidelijk een man staat. De enige echte vrouw (Marieke Heebink) is geen echte vrouw, maar een personage, een middel om het stuk verder te helpen. Vanaf het allereerste begin wordt je gegrepen en in verwarring gebracht door de bizarre setting, de spiegels die geen spiegels lijken, het toneel dat duidelijk een toneel is en toch weer niet. Niets is wat het lijkt. Maar het stuk komt als een mokerslag aan. Er gebeurt vrij weinig maar de tekst is zo beeldend dat je je af en toe walgend wil afwenden en toch gefascineerd blijft zitten omdat je je afvraagt hoe het verder zal gaan. Liefde doet rare dingen met mensen, niet alleen de liefde tussen man en vrouw maar ook tussen moeder en dochter. Prachtige voorstelling!

Weer mannen in een jurk, het zal als acteur bij Toneelgroep Amsterdam toch een rare gewaarwording zijn om wederom in een schattig kleedje op het toneel te moeten opdraven. Maar wat een sterke voorstelling is dit. Mishima’s Madame de Sade is adembenemend mooi van taal en de acteurs van TGA namen tergend langzaam de tijd om elk woord (versterkt) op ons af te vuren. In een werkelijk adembenemend decor met een spiegelwand roddelen, treiteren en beledigen de keurige dames erop los. Het had iets buitengewoon erotisch allemaal, en dat dan gecombineerd met de sadistische verhalen van Markies de Sade. De eerste 2 actes van de voorstelling zijn ronduit fantastisch, in de laatste acte stort de boel een beetje in, maar dat ligt voornamelijk aan Mishima. Er wordt prachtig gespeeld door Hugo Koolschijn en Barry Atsma, maar de sterren van de avond waren voor mij toch Alwin Pulinckx en Eelco Smit als twee loeders van vrouwen. Allebei met de juiste ingetogen maar hitsige toon die wonderwel paste bij de erotiek van Mishima.
Marieke Heebink moest daar als bediende Charlotte doorheen walsen met een idiote pruik op. Haar bijdrage aan de avond bestond uit wiebelig gezang en een aantal rake opmerkingen. Ik heb haar rol gewoon niet begrepen denk ik. Waarom werd de bediende nu wel door een vrouw gespeeld en waarom was haar speelstijl zo anders dan de rest van de acteurs?
TGA heeft met deze voorstelling geen makkelijke, maar een wel wonderbaarlijk goede in handen. De regie van Warlikowski is vertellend van toon, met bijna alle dialogen front de zaal in. Juist hierdoor wordt elk woord belangrijk en krijgt elk woord betekenis. Het had soms meer weg van een muziekstuk dan een toneelstuk.
De zaal leek me zaterdag nogal in verwarring. En dat lijkt me na Perfect Wedding en Don Carlos precies de emotie waar het gezelschap, wat toch gesubsidieerd wordt om “anders” en “belangwekkend” toneel te brengen, tevreden mee moet zijn. Hulde!