De voorstellingen die ik heb gezien van het Nationaal Toneel, kenmerken zich allemaal door dezelfde eigenschappen; traditioneel teksttoneel dat je volledig avond en een deel van je nacht vult. De benauwende elitaire uitstraling van de tekst, maakt dat ik me snel als een kind voel op een saaie verjaardag van volwassenen.

Bij Liaisons Dangereuses was ik echter blij verrast. Behalve dat de lappen tekst mij bijzonder bleven boeien, was er naast mooie poëzie ook nog ruimte voor een goed volgbaar verhaal. De zwarte kant van de liefde werd sterk verwoord Ariane Schluter en Gijs Scholten van Aschat. Natuurlijk heb ik me ook aan dingen geergerd. Bijvoorbeeld aan een aantal vormtechnische keuzes, die ik maar niet begreep. Hoezo TL-buizen? Hoezo een raar geluid voor elke scène start? Hoezo iedereen in traditionele kleding en Cecille in een tutu? Ook het naïeve spel van de jonge Cecille (ik kan niet meer op haar naam komen) was storend en brekend met de rest van de voorstelling. De andere acteurs maakte daarentegen veel goed.
Liaisons Dangereuses is een lange zit, van bijna 3 uur. Maar in die 3 uur, heb ik me geen moment verveeld.

Net als waarschijnlijk velen in de zaal was ik gelokt door de kans om Gijs Scholten van Aschat en Ariane Schluter weer samen te zien spelen. In Demonen was ik hier ook erg van onder de indruk. En ze hebben ook zeker niet teleurgesteld. Wat een sterk spel deze voorstelling! Enige minpuntje daarvan was misschien dat daardoor het spel van de andere, veelal jongere, spelers een beetje weg leek te vallen.
Wat ik waarschijnlijk als een van de weinige in de zaal had, (doordat over het algemeen de gemiddelde leeftijd deze avond in de koninklijke schouwburg niet echt heel laag was) was een vreemdsoorting deja vu gevoel. Het is namelijk de eerste keer dat ik voor het eerst het verhaal van een toneelstuk al eerder had gezien in een moderne versie als film, namelijk “Cruel intentions”. Dat heeft er voor mij voor gezorgd dat ik behalve van het toneelstuk, decor, taalgebruik en spel ook kon genieten van het vergelijken, en uiteindelijk heeft dat er toe geleid dat ik nu geen tomaat geef voor de lengte van het stuk, dat ik anders wellicht als te lang beschouwd zou hebben. In totaal is het eigenlijk wel gewoon een goede voorstelling.

Regisseur Johan Doesburg vraagt zich in het programmaboek van de voostelling af, waarom mensen toch met zoveel genoegen naar decadentie en daaruit voortkomend sadisme kijken. Ik denk dat ik hem daar wel antwoord op kan geven: wij zijn allemaal Valmontjes en Merteuiltjes, in grote en kleine dingen. In het gezin zowel als in het openbare leven moeten wij ons in toom houden om de ander niet te kwetsen en zodoende tegen ons op te zetten. De hoofdfiguren zijn er niet bang voor als dit onverhoopt gebeurt, integendeel: zowel aan het verleiden en corrumperen van anderen als aan de spanning die niet alleen tussen hen en hun slachtoffers, maar bovenal ook tussen hen beiden (Valmont en Merteuil) ontstaat, beleven ze een duivels genoegen. En ik, van mijn kant, om de constatering van de regisseur nog maar eens te bevestigen, heb de gebeurtenissen met een duivels genoegen meebeleefd.

Zeer bewonderenswaardig is het, dat er in het verhaal geen kant wordt gekozen: de personages zijn allen slachtoffer van zichzelf en van hun omgeving, die ze ieder op hun beurt beïnvloeden.

Behalve één acteur die zijn tekst nogal opdreunt, en er, in tegenstelling tot de overige spelers niet in is geslaagd de archaïsche tekst naar zijn hand te zetten (Daan van Dijsseldonk als Chevalier Danceny) heeft iedereen zich, om met de woorden van Merteuil te spreken, uitstekend van zijn taak gekweten, waarbij vooral ook Gijs Scholten van Aschat een aantal hilarische monologen heerlijk stoïcijns de zaal ingooit. Ik noem er twee: een brief aan Merteuil met een verslag van zijn eerste wapenfeit binnen hun weddenschap, en een letterlijk en figuurlijk kruisverhoor…

Klein minpuntje kan nog zijn het statische decor, waardoor de plaats van handeling niet altijd duidelijk is, maar een zuurpruim die daarover valt, aangezien ik een zeldzame keer echt weer helemaal meegesleept ben door het verhaal en de vertolkingen, zonder ook maar één keer aan iets anders te denken. En dan te bedenken dat de voorstelling ook een formidabele spiegel is! Meeslepen en beschouwen tegelijkertijd, dat gebeurt vaker niet dan wel, maar dit stuk doet het met verve! Ariane Schluter en Gijs Scholten van Aschat verdienen respectievelijk de Theo- en de Louis d’Or voor hun vertolkingen van realistische personages, die dieptragisch en tegelijk komisch zijn.

De Toneel Publieksprijs meer dan waardig! Chapeau!

Mooie voorstelling, gedragen door Ariane Schluter en Gijs Scholten van Aschat, die als ietwat kalende, gezette man een andere, meer sympathieke rol neerzet dan Malkovich in de gelijknamige film. Gelukkig verder niet genant in de intiemere scenes. Het einde is door de passieve aanwezigheid van de beide hoofdrolspelers net even wat minder boeiend.

Een boek, een film en nou ook nog een toneelstuk, is dat niet een beetje veel het goede? Kan dat wel, zo’n brievenboek op het toneel?
Ja, dat kan. Dat laat Johan Doesburg hier overtuigend zien. Hij wordt wel zeer geholpen door Gijs Scholten van Aschat die er ontzettend veel zin in heeft en zich zelfs door een zaal vol hoestende Amsterdammers niet van zijn stuk laat brengen.
Een verhaal over deugdzaamheid en verdorvenheid en over hoe verwrongen sommige mensen met de liefde omgaan. En dat alles in een ingenieus decor dat slaapkamer, salon en alles tegelijk kan zijn.