theaterpraat

“Een heel matig toneelseizoen met weinig uitzonderlijke prestaties”, sprak de juryvoorzitter van dé Toneelprijzen (de VSCD-jury).

Tuurlijk, gewoon zeggen wat je denkt. Alleen qua timing wat onhandig misschien.

Zeker nu alle kunstenaars met de gevreesde LPF in de regering onzekere tijden tegemoet gaan, daar het begrip cultuur niet of nauwelijks in hun verkiezingsprogramma voorkomt. Terwijl het wereldadviesorgaan UNESCO adviseert 1% van de rijksbegroting voor cultuur te reserveren (de regering heeft er nu slechts 0,6% voor over), wil het nieuwe kabinet nog eens gaan bezuinigen op gesubsidieerde werkgelegenheid, waar dus ook de kunsten de dupe van zouden kunnen worden. Dat de massa geen boodschap heeft aan cultuur is een ding, maar dat toekomstige landbestuurders er met de pet naar gooien is onbegrijpelijk. De cultuur van een land is zijn visitekaartje, zijn sterkste wapen, en dat moet allemaal minder?

Neem nu bijvoorbeeld TONEEL. Ik bedoel, de TV hebben we, het filmdoek, internet, boeken, tijdschriften, kranten, schilderijen, beeldhouwwerken. Allemaal kunstvormen waar we van mogen genieten, waar we ons genot en onze troost uit halen, maar waar we tegenaan kijken. Dat is wel wat anders dan de menselijke aanwezigheid die toneel biedt: Voor je neus speelt zich een verhaal af, hetzij tragisch, hetzij komisch, gemaakt en gespeeld door mensen die binnen handbereik van het publiek zijn. Toneel heeft een sociale functie, houdt je een spiegel voor, confronteert met normen en waarden in de samenleving, strooit met inzichten, stemt tot nadenken, en is hierdoor op kleine schaal medeverantwoordelijk voor de wereldvrede. Dit klinkt heel hoogdravend, maar zo is het wel als je een beetje doordenkt.

Dit alles hoef ik mijn collega’s natuurlijk niet te vertellen, die weten wel waar ze mee bezig zijn en zullen zich wel net zoveel zorgen maken als ik, maar het moet even van mijn hart. Ik maak me zorgen sinds een paar mensen, die ook “iets met theater te maken hebben”, de kranten laat koppen dat wat er in het theater gebeurt niet om aan te zien is. Mijn hart krimpt ineen van plaatsvervangende schaamte als ik de woorden van de VSCD-jury lees. Hoe kan je je eigen vakgebied zo verloochenen? Ik ben verbijsterd. En wie zijn die mensen? Schouwburgdirecteuren? Hoe kunnen ze? Ze hebben niet echt hart voor de zaak. Of zijn teveel bezig met belangrijk zijn. En waar baseren zij eigenlijk hun mening op? Hoeveel voorstellingen hebben zij bijvoorbeeld gezien? Alles?

Ik zag afgelopen seizoen zo’n tachtig voorstellingen. Een matig toneelseizoen vond ik het bepaald niet. Matige toneelseizoenen bestaan volgens mij niet. Ik heb genoten van Hans Leendertse als de klungelige doch charmante koning in ‘Leonce en Lena’, van Anne Martien Lousberg met haar extaltische spel in ‘Kleine Luiden’, van de drie acteurs van ‘t Barre Land die zeer virtuoos ‘Het Martyrium’ van Canetti bijzonder toneelleven inbliezen, van Gees Linnebank als de valse doch ontroerende Vrek. Om maar niet te spreken van ‘Vandeneedevandeschrijvervandekoningdiderot’. Echt een staaltje toneelgeschiedenis.
Allemaal gepasseerd door de VSCD. Mij een raadsel.
En begrijp me goed, er is niets tegen een kritische blik of een felle discussie. Nee graag zelfs. Maar wéét hoe de media er mee aan de haal gaat, wéét wat er in de kranten komt te staan.
En nu zijn het politiek gevoelige tijden voor de kunsten. Dus let op wat je zegt.

De Theaterfestivaljury is er overigens aardig in geslaagd een mooie selectie te maken voor Het Theaterfestival. Maar: “moeilijk, moeilijk, een speld in een hooiberg”, was de klaagzang. Nou en. Moet er een keer wat harder gezocht worden of wat beter gekeken of wat scherper geluisterd worden. Wat geeft dat. De parels zijn er tussenuit geplukt. En ik ga er van genieten.

Ik ben echt trots op het Nederlandse toneel. Het bruist van de uiteenlopende toneelstijlen en soms zijn we zelfs toonaangevend voor Europa. Laten we het zo houden, mensen, collega’s, juryleden, meneer de staatssecretaris! Op naar de 1%! Daar hebben we recht op.

Anna Rottier
Anna Rottier is theatermaker bij het gezelschap Polly Maggoo en columniste

zie ook: Kort Nieuws: VNG, 26/5/02