theaterpraat

Sinds mijn terugkomst in Engeland is het me opgevallen hoe goed het met theater gaat. Of eerder, hoe goed het met subsidie voor theater gaat. Onder de laatste regering was subsidie voor het cultuurstelsel 75% minder: toen kon Margaret Thatcher echt niet begrijpen waarom theater of cultuur of kunst sowieso geld zouden moeten krijgen. Een onderneming die subsidie nodig heeft is een falende onderneming, toch? Mede door mijn studie, is mijn terugkomst een openbaring geweest en ik kan niet meer opscheppen over hoe slecht het hier is. Onze achterstandwijken zijn nog altijd achterlijker dan de jouwe, het verschil tussen rijk en arm is hier verschrikkelijk, en Engeland blijft één van de slechtste landen in Europa voor het opvoeden van kinderen, maar theater krijgt redelijk subsidie.Maar het geld komt niet zonder voorwaarden. Je komt nog altijd een heel eind met kwaliteit maar het helpt als je een beetje aan publieksbereik, participatie, onderwijs, versterking van de samenleving, enz. doet - en dat is zonder op zoek buiten het cultuurstelsel voor geld te gaan. Ik kan me voorstellen dat de kunstenaar in Nederland zulke ‘doelstellingen’ als een aantasting van zijn of haar kunstzinnige integriteit zou beschouwen maar hier zie ik het als een bron van inspiratie met kwalitatieve en relevante voorstellingen als eindresultaat. Het publiek voor theater groeit - zelfs onder allochtonen.Er zijn tegenstemmen geweest die ik tot nu toe niet serieus heb genomen. Zes maanden geleden op een symposium voor ‘Live Performance’ (zo’n krankzinnige scheiding in Nederland en Vlaanderen bestaat niet, jullie hebben alleen een spectrum van theater volgens mij) werd de voormalige leiding van het Oval Theater aangevallen om de moeite die ze nam om een dialoog met haar publiek aan te gaan. Over haar aanvallers dacht (denk) ik: zelfingenomen types die meer gemeen hebben met de ouderwetse stereotype (egoistische) van de beeldende kunstenaar. Onlangs las ik over de discussie document van de Conservative Party die een aannemelijk goede kans heeft om de nieuwe regering te worden (mensen hebben zulke korte herinneringen, kennelijk). Daarin staat dat ze ‘instrumentalisme’ - het gebruik van cultuur om maatschappelijke problemen te verhelpen - willen afschaffen en zich door het motto ‘l’art pour l’art’ willen laten leiden. Het moet nog gezien worden of ze deze keer wel voor ‘l’art pour l’art’ zullen betalen, dacht (denk) ik gewoon.Dan las ik het nieuwe boek ‘Engaged with the Arts’ van John Tusa, voormalige leiding van het Barbican Centre. Z’n eerder boek ‘Art Matters’ een intelligente en leesbare verweer tegen de culturele barbarisme van de toenmalige regering, deze is een inconsequent en verwaarde aanval aan de huidige regering, en dilettante en elitaire trekjes van de schrijver laat zien. Hij klaagt de doelstellingen voor publieksbereik en participatie aan - en voor mij was het geen verrassing dat hij bij het opstellen van het document van de Conservatives is betrokken geweest. Maar ik begon twijfels te krijgen toen eerst mijn collega Lene Bang Henningsen haar vraagtekens over het Engelse stelsel zette en dan bleek dat de Conservatives niet zomaar hun document hadden samengesteld maar dat een aantal belangengroepen hen hadden benaderd om eerst met ze in gesprek te gaan - zoals DE belangengroep, onze raad voor kunst en cultuur (die ook het geld uitdeelt) Arts Council Engeland.Voor Lene heb ik enorm respect en het is vaak onze stemmen die deze bijeenkomsten leiden. Ze heeft enkele jaren de zakelijke leiding van een dansgezelschap in Denemarken gehad die over heel Europa op tournee gaat (helaas ken ik de naam niet). Voor haar is de noodzaak om een plan samen te stellen die bewijst hoe je een nieuw publiek zal bereiken, hoe je mensen zullen engageren, en dan hoe je dat uiteindelijk evalueren, en enorm last. Meteen zei ik misschien naïeve dat het voor mensen zoals zij en ik was - de ‘arts administrater’- om als bemiddelaar op te treden maar dan deelde de spreker van de Arts Council mee hoe zijn organisatie en een aantal anderen, National Campaign for the Arts, Arts & Business, mee hebben gedaan in het samenstellen van de discussie document van de Conservatives. Kennelijk is het gedwongen bereiken van publieksgroepen ook voor hen een enorm last.Vergis mij niet. Ik zou liever geen gemeenschapskunst dan slecht gemeenschapskunst. Alleen al deze week ben ik ook woedend geworden over een slechte ‘fringe’voorstelling die kennelijk subsidie heeft gekregen omdat het ‘waardig’ is (‘Living on the Borderline’, AZ Theater - mooi uiteenzetting van missie op website afschuwelijk slecht toneelstuk) - maar ik heb genoeg reden gezien om te denken dat een engagement met de maatschappij en de actualiteit de brandstof van de kunst kan zijn. Er hoeft geen spanning te zijn tussen instrumentalisme en kunst.Het NCA en de Arts Council zijn misschien in discussie met de Conservatives maar ik merk ook dat de meerderheid van de de instellingen, de gallerijen eigenlijk, de bastionen van de alle elitairste zijn en hebben voor mij veel minder in te brengen. Ditjes en datjes:Ouwe bolligOver de laatste week heb ik weer reden gekregen om mijn eigen land af te kraken en Nederland als niet Europa weer eerbiedwaardig te vinden. Mijn wereldbeeld wordt dus hersteld. Vandaag zei Rose hoe ouwe bollig (letterlijk, ze is actrice uit Vlaanderen) ‘Warhorse’ in het Royal National Theater was en Agne, een medestudent uit Litouwen, zei dat ook. In het geval van Agne zei ze hoe teleurgesteld ze was: ‘Ik ben naar Londen, kosmopolitische stad, gekomen met verwachtingen van het allerbeste van vernieuwend theater. Wat ik heb gezien wordt in mijn eigen land als ouderwets beschouwd’. Maria uit Griekenland heeft nog geen goede voorstelling gezien en Ilaria (Italië) slechts één (‘Casanova’, van het Lyric Hammersmith). Roze zei hardop wat voor mij het verschil tussen het Engelse en Nederlands/Vlaams esthetiek is: ‘Je kon het net zo goed op de tv hebben gezien’.Geert Mak in het Royal CourtAls ik nu zeg dat ik geïnteresseerd in mecenaat ben geraakt verlies ik waarschijnlijk alle respect. Maar voor mij heeft mecenaat het voordeel dat je de illusie hebt dat je onderdeel van de creatieve machine uitmaakt - en tegelijkertijd verdien je een goed salaris. In ieder geval was ik dinsdagavond in het Royal Court voor een gesprek met hun afdeling ‘Development’ (Engels voor ‘fundraising’). De inhoud van het gesprek wordt voor een toekomstig artikel gebruikt maar terwijl ik in hun boekenwinkel was zag ik de Engelse vertaling van ‘In Europa’ door Geert Mak. Daarna las ik in hun café de krant met een artikel over Ayaan Hirsi Ali. Toevallig, maar ook de verste in lange tijd dat iets Nederlands in het showcase van nieuwe toneelstukken is gekomen.BelgiëDie laatste is niet helemaal waar. Kennelijk is iemand uit Vlaanderen in de heiligste plaats binnengelaten. Ik heb de naam ergens opgeschreven.Eric heeft mij bemoedigd om trouw te blijven maar die Vlaanderen is een lekker ding. Ben ook woensdagavond langs bij haar huis voor een feest geweest (de officiele diplomatieke vertegenwoordiging voor de Vlaamse overheid in Cavendish Place) en we zullen binnenkort een afspraak maken. Ze heeft gewoon meer belangstelling voor anderen, is opener en bescheidener. Agne uit Litouwen vroeg mij of ik het ‘geweldige’ gezelschap uit België, Victoria, kende. Zei tegen mijn baas bij Writernet dat we misschien meer aan Vlaanderen hebben maar het blijft een vreemdeling voor hem. Ik weet dat het ook een vreemdeling voor mij is, haar manier van denken en doen, maar toch. En een leuk accent. Roze is ook Vlaamse en geeft mij misschien een beetje logopedie voor mijn Nederlands. Straks heb ik ook een zachte ‘g’.(Kennelijk is het sommige mensen niet duidelijk maar ik heb het niet over werkelijk vreemdgaan met een Vlaamse maar het verleidelijke aantrekkingskracht van Vlaanderen. Het land dus. Maar wees niet bang - mijn relatie met NL is lang niet uitgeput). Consultation Document, Arts Taskforce: http://www.artstaskforce.co.uk/type1.asp?id=43&type=1’Warhorse’, Royal National Theatre: http://www.nationaltheatre.org.uk/warhorseDiplomatic representation of Flanders in Londen: http://www.flanders.be/NASApp/cs/ContentServer?pagename=MVGFLREP4/Page/FLREP4Html_Detail&cid=1000000002833&c=Page