Wat een festival van misverstanden is deze discussie.
Het statement van Thom van der Goot, de afgelasting van Viola Viola, is gebaseerd op een veel genuanceerdere opvatting dan in deze discussie zichtbaar wordt.
In een radio interview onderbouwde hij zijn keuze om de voorstelling af te gelasten. Belangrijk in zijn betoog was, dat hij met het presenteren van Viola Viola, de start van een nieuw gezelschap (de Theatercompagnie) wilde markeren. In de jaren ervoor waren de trust en art&pro niet in Groningen geweest, althans niet in de grote zaal. Viola, Viola leek op papier een uitgelezen kans om de groep voor een nieuw breed publiek te presenteren en een naam te vestigen.
Helaas viel de voorstelling artistiek gesproken tegen, hij vond hem zelf slecht, de productie werd slecht ontvangen door de pers en was dus niet de flitsende start die gedacht was.
Op zo'n moment is overleg met de producent geboden. Argumenten uitwisselen; Afgelasten vanwege te weinig publiek? Publiek heeft er recht op om zelf te oordelen of iets slecht is? Wie betaalt het risico, de groep, de schouwburg, het publiek? Door laten gaan want wij vinden hem wel goed? enz

Het is een discussie die ik vele malen heb mogen voeren, aan beide kanten, aan de productiekant en aan de schouwburgkant. En telkens zijn er meerdere argumenten die leiden tot een conclusie, wel of niet spelen. Het zijn niet de leukste gesprekken, het is een zoeken naar de juiste argumenten, het meewegen van de economische belangen die ermee gemoeid zijn, de belangen van het publiek. Het zijn gesprekken die worden gevoerd op basis van een relatie. Een relatie die je als theatergroep hebt met een directeur of programmeur van een theatergebouw, vice versa en een relatie die niet alleen gebaseerd is op het eenmalig afnemen van een productie maar die vaak langjarig al bestaat.
Waarom heeft van der Goot op basis van Viola Viola de discussie willen voeren over de relatie programmeur/ theatermaker.
Waarschijnlijk omdat het gesprek met de theatercompagnie niet erg evenwichtig verliep, en het blijkbaar niet is gelukt om bij elkaar te komen. En waarom was dat zo'n moeizaam gesprek.
Omdat de Compagnie op dit moment niet het meest fitte gezelschap van Nederland is.
In zijn radiointerview gaf hij ook antwoord op de vraag of hij hetzelfde had gedaan als de zaal vol had gezeten. Daarop was het antwoord ja, want nog steeds vond hij deze productie niet erg geschikt als eerste kennismaking met een nieuwe theategroep.
Een plausibel antwoord, alhoewel hij ook zei dat het resultaat mogelijkerwijs toch anders was geweest.
Moet dan zo'n discussie in de krant.
Wat mij betreft niet, want de nuance verdwijnt, het is in de kortste keren een krantekoppen discussie en raakt zelden aan de kern van de problematiek.

Een tweede misverstand.
Er wordt in Nederland veel theater gemaakt. Een belangrijk segment is amusement, cabaret, toneel met grote namen, theaterconcerten, musicals enz. Deze producties worden aangemaakt door commerciele producenten. Programmeren van deze producties is een vorm van handel. Als programmeur kun je uit het enorme aanbod een kwalitatief goed aanbod inkopen, voor de juiste prijs. Het publiek dat hiernaar toe komt weet wat het krijgt, de producenten hebben via de media duidelijk gemaakt dat een bezoek aan deze productie geen risico zit. Je krijgt wat je denkt te krijgen, er is dus geen reden om niet van tevoren 40 of 50 gulden te betalen voor een plaats. Deze theatermarkt is vraaggestuurd. Heeft de producent iets geproduceerd dat onder de maat is, dan bekijken de programmeurs het aanbod van deze producent het volgende jaar met argwaan en zoeken naar meer kwaliteitsgaranties. Daar is tussen producenten en programmeurs weinig misverstand over.
Dit aanbod vult een belangrijk deel van de theaters. Een eenvoudig mechanisme van vraag en aanbod. Naarmate de producent beter is, en dat betekent in dit geval dat de geleverde kwaliteit/prestatie verhouding in overeenstemming is met wat hij bij de verkoop beloofde, groeit het vertrouwen en wint de relatie producent programmeur aan kracht.

Argumenten in deze discussie die ontleend worden aan dit commerciele domein zijn voor de discussie die van der Goot bedoelde te starten niet relevant.

Want zijn discussie gaat over de relatie theatermaker en zijn publiek. Over theatermakers die niet op eigen kracht een eigen groot, enthousiast, geintersseerd publiek genereren. Over voorstellingen waarvan het publiek van tevoren niet weet wat het krijgt. Die theatermakers van wie het werk wordt ingekocht door de programmeurs van schouwburgen en vlakke vloertheaters. Van wie verwacht wordt dat zij een geinteresseerd, enthousiast en (in de grote zaal)groot publiek binnenhalen.
Die makers hebben te maken met een theaterlandschap waar theatermaken en het runnen van een theater niet in een hand is. (uitgezonderd de groepen met een eigen theater) Waar enorm veel gemaakt wordt ook in dit aanbod gestuurde segment. Er wordt meer gemaakt dan te programmeren is. Waar dus theatedirecteuren en programmeurs kiezen. Op grond van inhoudelijke argumenten, financiele argumenten, publieksverwachting, ontwikkelingsargumenten, capaciteitsverwachtingen.
Maar ook op grond van de relatie die er is tussen de programmeur en de theatergroep.

En over die relatie moet de discussie gaan. Want aan die relatie schort nogal wat, het is onduidelijk wat deze relatie zou moeten inhouden. Is het nu gewoon handel, een eenvoudige deal met rechten en plichten? Of is er ook nog zoiets als betrokkenheid. Of is dat slechts betrokkenheid van de programmeur met de theatermaker, en geen betrokkenheid van de theatermaker met de programmeur?

In zo'n onduidelijke relatie is een gesprek in een crisis situatie (een slecht ontvangen voorstelling, of een voorstelling die niet loopt, ondanks de goede recensies bv) niet erg vruchtbaar.

Dan is er onbegrip, dan worden de vijandbeelden weer verder aangescherpt, gaan de verkeerde voorbeelden over en weer en is er nog niets opgehelderd in de relatie.

De discussie die gevoerd zou moeten worden gaat niet over het recht om voorstellingen te annuleren, maar over de vraag of theatermakers de uitkopers van hun voorstellingen zien als een noodzakelijk kwaad, of als een partner in ondernemerschap om hun producties zo goed mogelijk voor hun publiek te brengen. En dan worden vragen interessant; van wie is dat publiek nu eigenlijk? En wie moet het financiele risico op zijn nek nemen als een voorstelling artistiek niet erg geslaagd is; de schouwburg, de producent, of het publiek dat in de voorverkoop al een kaartje had gekocht en daar niet meer vanaf kan?
Oftewel doe een poging om de discussie die nu gevoerd wordt door de telefoon als een voorstelling slecht loopt, of slecht ontvangen is, in de openbaarheid te voeren.
Niet om het gelijk aan een kant te krijgen, maar om een weinig heldere realtie, die met enige regelmaat negatief beoordeeld wordt, te verhelderen en te verbeteren.