Heel jammer… na een heerlijk diner verzorgt door \’t Pommetje in het Compagnie Theater keek ik erg uit naar de voorstelling. Helaas viel deze heel erg tegen. En met heel erg bedoel ik ook echt heel erg. Ik heb mezelf echt afgevraagd of we hier wel bij een profesioneel theatergezelschap zaten. Ik heb nog nooit een groep spelers zo ongeïnspireerd zien spelen. Aan de recensies op hun website te lezen zijn deze of geschreven door mensen met een andere smaak dan mij of door de groep zelf. Ik miste ook erg een pauze…dan was ik tenminste een uur eerder thuis geweest.

Ik wil hier verder niet meer woorden aan vuil maken. Nog één histories feit, dit was de eerste voor stelling waar ik zonder te klappen ben weggelopen en mijn laatste bezoek aan De Theatercompagnie….

Een mooi, maar gedateerd psychologisch drama dat totaal niet overtuigt. Het lijkt me dat er teveel verkeerde keuzes zijn gemaakt. In de casting bijvoorbeeld, waarbij die lange acteur die de dokter speelt wel het meest misplaatst is. Of in het decor, dat veel teveel design is om iets van armoede of teloorgang uit te drukken. Of in de pruiken, die het binnen deze setting allemaal veel te absurd maken. En dan die opwindeendjes - wat een vreemd geheel. Belangrijkste bezwaar is, dat het allemaal eerder lachwekkend is dan geloofwaardig. Anneke Blok maakt aan het eind ergens een huppeltje als ze wegloopt. Ik zag daarin: hoera, nog even en het is weer afgelopen, dan kunnen we aan de wijn en hoeven we die potsenmakerij niet langer te spelen. Maak er dan ècht een parodie van, zou ik zeggen, net als Art&Pro jaren geleden op briljante wijze deed met Hedda Gabler. Nu is het net niks, terwijl het misschien best iets had kunnen worden. Gewei voor het doorzettingsvermogen van de acteurs, die van de regie alleen maar mochten staan en lopen en zitten en zeggen, en die nooit en nergens mochten acteren.

Alles klopte aan deze hechte voorstelling. De krachtige dramaturgie en de perfecte teksbehandeling zorgen ervoor dat het tragische verhaal over de fatsoensrakker Gregers Werle die de droomwereld van een gelukkig gezin aan diggelen slaat wordt voortgestuwd naar een onherroepelijk einde. Het einde van de dromen en de vrijheid. Van Langen heeft haar acteurs loepzuiver geregisseerd. En de prachtige vormgeving past helemaal bij het vroeg-symbolisme van Ibsen en doet toch ook heel hedendaags en abstract aan.
Een klein minpuntje is dat Gregers vanaf het begin af aan al wantrouwen wekt bij de toeschouwer, terwijl bij het lezen van het stuk dat wantrouwen pas later op komt zetten en er eerst wel iets valt te zeggen voor Gregers blinde vertrouwen in de waarheid. Miste dus iets aan nuance. Maar over het geheel een mooie inhoudelijke en integere voorstelling over de gevolgen van het opleggen van onze moraal aan anderen. Moest bij Gregers trouwens wel steeds denken aan de normen-en-waarden-drie-eenheid balkenende-rouvoet-bos.

Wat ik goede keuzes vond was Achterkamer, tekstanalyse, beelden tussen de bedrijven, decor en de personages. De achterkamer is als een trappenstelsel uitgebeeld en als daar gebruik van gemaakt wordt zien wijn alleen de siluetten. Helaas wordt hier maar eenmaal gebruik van gemaakt. De tekstanalyse is zeer goed, met behulp van Rezy Shumacher heeft ze de tekst kloppend en helder vertolkt. Het docor vind ik ook leuk gekozen, mooi om naar te kijken. Maar het blijft bij leuk, De Ekdals zijn middenklassers, daar past een bombastisch decor niet bij. Leuk, maar het klopte niet. Tenslotte wat ik goed vond zijn de personages. Ik geloofde het uiterlijk van ieder personage. Mooi aan gewerkt.

Wat ik niet goed vind aan deze vertolking van de wilde eend is het statische, technische spel van de acteurs. Het einde en de vormmatige keuzes die Maaike van Langen heeft gemaakt. Door de technische aanpak kwam de voorstelling niet bij mij aan. Het bleek op een afstand. Dit vind ik niet kunnen bij de persoonlijke sfeer die Ibsen beschrijft. Hierdoor zijn het gespeelde personages door acteurs en leef ik niet mee. Ik kijk meer naar een performens dan dat ik er anders uitga dan ik erin gekomen ben. Gevoelloos is hoe ik het het beste kan beschrijven.
Ook stoorde ik mij enorm aan de rol van Gregers. Hij kwam bij mij over als een knulletje, een onzekere jongeman die, omdat hij zijn vader niet aankan, Hjalmar gaat indoctrineren in plaats van dat hij Hjalmar zijn levensvreugde terug wil geven zoals Ibsen het bedoeld heeft.
Wat ik ook niet begreep is dat Maaike koos om een tiental speelgoed eendjes vanuit de coulissen naar middenachter te laten verdwijnen en om Gregers op de verjaardag van Hedwig de balon uit woede kapot te maken.
Waarom vraag ik mij af, als de slecht vertolkte personages mij niet uit het verhaal trokken dan was dit het wel.
En tenslotte het einde. Ibsen beschreef het einde dat Hedvig het toneel werd opgedragen. Dat is eruit geschreven. Erg jammer om dit prachtige aangrijpende beeld eruit te halen.

Het stuk kwam bij mij over als een meer psychologisch zwaarbeladen drama dan een tragicomedy, zoals Ibsen het bedoeld heeft.

Hoe goed bedoeld ook, het effect dat de rechtvaardigheidskoorts van Gregers Werle heeft op het gezin van zijn vriend Hjalmar is rampzalig. De waarheid kan de gezondheid ernstige schade toebrengen. Zorg er dus voor dat het zelfbedrog van wie je lief hebt in stand blijft. Dat lijkt Ibsens boodschap te zijn met De Wilde Eend. Regisseur Maaike van Langen wil dit verhaal kennelijk vooral strak en helder vertellen. Daar is niks mis mee om het maar eens popi te zeggen. Ook niet met haar keus om de acteurs een pruik op te zetten en enigszins overdreven te laten acteren. Want de gedateerde manier waarop beide heren met Hjalmars vrouw en dochter omgaan kan inderdaad wel enige relativering gebruiken. Toch ontbreekt er iets aan. Iets dat het meer maakt dan een voorstelling waar niks mis mee is. De tekstbehandeling is dik in orde. Enscenering, belichting, dat soort dingen, het komt op mij allemaal heel vakkundig over. Misschien is dat het juist wel. Dat de creativiteit vooral in de perfectionering is gaan zitten

“Wanneer u een mens zijn levensleugen afpakt, dan berooft u hem van zijn geluk ” zegt de ondertitel van het nieuwe stuk van de Theatercompagnie. Maar ik ben van mening, wanneer de Theatercompagnie zulke goede acteurs in zijn gezelschap heeft, waarom zetten ze dan mindere acteurs in hoofdrollen? De Wilde eend is een mooi maar truttig stuk. Maaike van Langen heeft dit stuk scherp en spannend proberen te maken. Maar ondanks vele goede keuzes; duister decor, klassieke tussenstukken en snel spel blijft de potlood stomp. Hoe kan dit? Waarschijnlijk heeft de casting hier mee te maken. Een jongere Jasper Boeke die een oudere man moet spelen is ongeloofwaardig en nijgt nog net niet naar Jiskefet. Voor een voorstelling als deze moet de rol van Hjalmar Ekdal gespeeld worden door een groot acteur van eind veertig. Iemand die veel heeft meegemaakt en sterk staat tegenover meesteractrice Anneke Blok. Dan vind ik het ook jammer dat Myranda Jongeling maar wéér het kamermeisje speelt. Lieve mensen, de Theatercompagnie heeft een superensemble, doe hier iets mee!En Sieger Sloot die als een soort dokter Phill het podium opspringt valt buiten de boot. Petje af voor Mike Reus (en de overieg ensemble-leden), die wel weten wat acteren is.Ook Chava voor in ‘t Holt (net afgestudeerd) staat haar mannetje. Twee geweien voor de Theatercompagnie, een gewei voor Maaike van Langen maar twee tomaten voor de rare keuzes. Het had zo mooi kunnen zijn…