Oud Archief

BuitenMoosers

De remedie is erger dan de kwaal

Wij hebben een dubbele relatie met het jaarlijkse Nederlands-Vlaams Theaterfestival. We zijn blij als we geselecteerd zijn en er kunnen spelen, we hebben er vaak kritiek op. Te besloten, saai, voorspelbaar, een verplicht nummer, bedenkingen bij de selectie, etc. Ondanks de publiekstoeloop voor de voorstellingen, is het Festival er nooit echt in geslaagd om zich op te dringen als een theaterfeest.

Voor het Theaterfestival kiest een jury van kenners de tien meest 'belangwekkende' producties van het volwassenentheater uit het volledige aanbod aan theater uit Vlaanderen en Nederland. Sinds drie jaar is er een tweede jury die de vijf meest 'belangwekkende' producties van het jeugdtheater selecteert. Alles aan deze werkwijze is problematisch: volledigheid, representativiteit van de selectie, het criterium 'belangwekkend', de samenstelling van de jury, de tegenstellingen tussen noord en zuid, een gigantisch aanbod dat nauwelijks of niet te behappen is voor een beperkt aantal juryleden. Velen hebben last van de vermeende objectiviteit die de selectie van de jury krijgt: het beste van het afgelopen seizoen. De term 'belangwekkend' betekent nu eens vernieuwend dan weer oerdegelijk of soms gewoon geslaagd in het opzet. De theaterwetenschappers, -critici, -recensenten die beide jury's bevolken, zijn niet erg talrijk. Als lid van de jury moeten ze onbezoldigd de Lage Landen afjakkeren op zoek naar al dat fraais. Na verloop van tijd maken steeds dezelfde mensen de dienst uit.
Tot zover de kwaal.

En nu is er dus de remedie: n curator voor het volwassenentheater, n voor het jeugdtheater. Zo hebben de organiserende instanties van het Festival (met aan Vlaamse zijde deSingel, Kaaitheater, Vooruit) beslist het Festival nieuw leven in te blazen.
Wij vinden het curatorschap geen goed idee. Een curator selecteert uit het aanbod hij/zij kan onmogelijk alles zien - en criteria daarvoor zijn niet voor handen. Automatisch wordt de persoonlijkheid van de curator het centrale gegeven bij de selectie. Nooit zal zijn selectie iets vertellen over het theaterlandschap in Vlaanderen en Nederland tijdens het afgelopen seizoen, zijn selectie vertelt over de 'belangwekkende' curator.
Met een jury is dat minder aan de hand. Als de juryformule ondanks alle problemen n doorslaggevend pluspunt heeft, dan is het wel dat ze dwingt tot onderhandeling, zowel van criteria als van keuzes, dat ze tegensprekelijkheid garandeert (we hadden graag meer minderheidsrapporten gezien) en dat je de jury op haar keuzes kan aanspreken. Die oefening in democratie levert een niet te versmaden draagvlak op. Een curator kan niet op zijn keuzes worden aangesproken. Hier geldt de totale subjectiviteit. Zijn antwoord kan volstaan met: het is mijn keuze omdat IK het gekozen heb. We zien al in zowat alle culturele instellingen het hele jaar door curatoren aan het werk. Er zijn een aantal -interessante- festivals samengesteld door curatoren in Vlaanderen en Nederland. Het interessante en unieke aan het Theaterfestival was nu net dat het de zeer moeilijke evenwichtsoefening trachtte te volbrengen om NIET te steunen op de fascinaties en interesses van n individu.

Misschien was het huidige jurysysteem niet houdbaar. Misschien had men de jury anders kunnen invullen of kleiner kunnen maken, gesteund door adviseurs. Misschien had men het jurysysteem van OCE kunnen overnemen, nu dat bedrijf zijn prijs opgeborgen heeft: een nominatiejury uit alle geledingen van het theaterveld, gevolgd door een wedstrijdjury die uit de nominaties de winnaar kiest. Misschien zijn de organisatoren van het Festival uitgekeken op de formule. Maar dan hadden ze kunnen overwegen om het Festival in de aanbieding te zetten. Voor de bieder met de meest frisse energie en ideen. Misschien heeft men hier allemaal wel grondig over nagedacht. Alleen: wij weten het niet. De discussie rond het Theaterfestival is binnenskamers gevoerd, de organiserende instanties hebben onder elkaar beslist om de jury af te schaffen en het Festival een curator te geven. En wij, die verondersteld worden wel te komen opdraven als het Festival roept, wij zijn in deze niet gehoord. Dat vinden wij een betreurenswaardig verlies aan democratie. Of noem het minder hoogdravend: een gemiste kans om van het Nederlands-Vlaams Theaterfestival een theaterfeest te maken dat door heel de theatersector gedragen wordt.

Deze petitie is inmiddels ondertekend door:
Wim Vandekeybus (Ultima Vez)
Luk Van Den Dries
Pol Arias
Johan Thielemans
Stefaan De Ruyck (Het Toneelhuis)
Barbara Wijckmans (HETPALEIS)
Ivo van Hove (Toneelgroep Amsterdam, Holland Festival)
Bart Moeyaert
Ryszard Turbiasz (De Onderneming)
Denis Van Laeken (Monty)
KVS
Laika
Tg STAN

zie ook: Kort Nieuws: Theaterfestival kiest voor Curator
en ook: Forum: Discussie over het Selectiesysteem
en ook: Festivals: het Theaterfestival 2003
en ook: Vera Liefhebber: Koning Arthur