Moose - De Tijd

Wittgenstein, De Tijd (17/02/2009)

nienkescholts — Wed, 18 Feb 2009 11:46:24 +0000

Gustav Mahler beschreef ooit een zangwedstrijd tussen de nachtegaal en de koekoek waarbij de ezel scheidsrechter was. Tegen alle verwachtingen in verkoos hij de koekoek boven de nachtegaal. De ezel, die immers enkel zijn eigen iaa gewend was, begreep veel meer van het koekoek van de koekoek dan van de versierde melodieën van de nachtegaal.

Zo begrijpen en delen wij de wereld in aan de hand van de taal die ons ter beschikking staat.

Lucas Vandervorst is de ezel die de koekoek verkiest – hij draagt zijn oren. Zoals koekoekseieren in verschillende nesten worden uitgebroed – broedt hij steeds op een andere plek (broekzak, oksel, jaszak) een koekoeksei uit. Geboren worden teksten van: Virginia Woolf, Kafka (de kever), T.S. Eliot, Marcel Proust (de Madeleine), Paul van Ostaijen en James Joyce. Dit proza en de poëtische taal worden afgewisseld met filosofieën van Wittgenstein die de logica achter die taal probeert te vatten. (“Waarover men niet spreken kan, kan men beter zwijgen.”) Taal komt gelijk aan wereldbeeld te staan.

Lucas staat alleen in een veld van klaprozen voor een rode horizon. Links langs het veldje staan ventilatoren die suggereren dat het straks zal gaan waaien – ze blijven echter stil. Vergeten? Een klein spel der verwachting? Of dat alles wat je in taal probeert te vangen weer weg waait? Net als wat Wittgenstein zegt, dat je zijn traktaat kunt gebruiken om tot boven de taal te klimmen, maar het dan als een ladder moet wegschoppen?

Het rood komt terug in de vraag naar het woord voor rood. Rood? En hoe ze natuurlijk enkel rood kan zijn naast, geel en blauw enz. “De stilzwijgende afspraken die we hebben om te kunnen communiceren zijn zeer complex… Waarom bestaan er uitdrukkingen als ´als het ware´ ?”

De acteur komt weinig van zijn plaats, brengt zijn tekst met een tikkeltje melancholie en humor (emoties die we zoals hij later, naar Wittgenstein, zegt pas als we ons aan de randen van onze (persoonlijke) ruimte bevinden, zullen tegenkomen..)

De ironie past bij de manier waarop het proberen de logica van taal in taal uit te drukken je erin doet verstrikken – omdat het eigenlijk om een andere taal vraagt. (Het zwijgen wellicht). Zijn sporadische ´gekheid´ past de ezel dus wel als hij in het begin rare sprongen – een dansje – maakt. Verder staat hij stil in zijn veld en broedt op andermans eitjes – en de filosofie van Wittgenstein.

De vorm is simpel en blijft in de loop van de voorstelling gelijk. Hoewel de theatrale code eenvoudig is, is ze effectief. Het onderscheid tussen de verschillende citaten wordt in -of uit geleidt door de roep van een koekoek, Vandervorst die het eitje schud en de auteur noemt van wie hij net iets heeft geciteerd. Eenvoudig te ´lezen´ dus – een voorstelling die Wittgenstein, zij het in de basis (!), begrijpelijk maakt.

(Er waren tamelijk veel filosofen onder het publiek, die het natuurlijk maar een beginners les in de filosofie vonden – en iemand was ook van mening dat de citaten te weinig diepgang boden. Hij had waarschijnlijk de nachtegaal verkozen..)

Bovendien laat de vorm van de voorstelling veel ruimte voor eigen associaties – ik moest veel aan Beckett denken die taal van zijn betekenis probeert te ontdoen, aan JeanPaul Van Bendigem die tijdens een lezing zei: “Probeer maar een halve dag alles letterlijk te nemen en spreek enkel in letterlijke bewoordingen. Je zult zien dat het onmogelijk is en je erg eenzaam achterblijft..” De kever van Kafka blijft me ook sterk bij.

Zo kan iedereen ezel zijn en op basis van het iaa dat hij het beste kent, zijn eigen scheidsrechter spelen.

Nienke Scholts. Gezien 17 febr 2009, Bourla Antwerpen. Grote Zaal. Première – en voorlopig enige uitvoering.

Auster/It don't mean a thing if it ain't got that swing, De Tijd (24/09/2008)

colson — Thu, 25 Sep 2008 07:50:41 +0000

Het begint met een verhaaltje over Kafka. Aha, literair toneel. Okay, daar houd ik van. Een avond vol verhalen, zonder duidelijke samenhang. Verkenningen van de willekeur van het bestaan, zoiets. Boeiend genoeg in ieder geval om ook zonder die uit de lucht vallende baksteen je hersens er bij te houden.

Maar wel veel raadsels. Ook prima, natuurlijk. Ruimte voor associaties. Maar die ene vraag waarom de anderen wel een glaasje Port kregen aangeboden en wij drieën niet, kwelt me wel.

Zomergasten, De Tijd (03/06/2000)

Thu, 21 Aug 2008 15:21:20 +0000

Zo zou theater altijd moeten zijn. Prachtig spel, glasheldere regie, beeldschone gedachten. En dat bijna vier uur lang. Ongelofelijk dat een tekst van bijna honderd jaar oud (weer) zo actueel kan zijn. In tegenstelling tot wat De Volkskrant beweert geen 18 maar 16 acteurs op het toneel. Ik zou bladzijden vol over deze voorstelling kunnen schrijven, maar ik houd het bij de eenvoudige aanbeveling ‘gaat dat zien!!’. (zucht)

Bal van de Pompiers, De Tijd (10/02/2001)

LWR — Thu, 21 Aug 2008 15:19:55 +0000

Het wordt wel erg slapstickachtig op deze manier; elk beetje dreiging in het stuk wordt weggedrukt. Warre Borgmans is mij teveel aan het schmieren. Gewei voor de bijrollen (de pompiers en de dienstmeid)

Pereira verklaart, De Tijd (08/09/1999)

LWR — Thu, 21 Aug 2008 15:19:32 +0000

Het boek van Tabucchi is zo letterlijk overgenomen, dat het maar geen theater wil worden. Het verhaal van Tabucchi is prachtig, dat zeker, en de acteurs zijn goed tot zeer goed, maar het is verteltheater: de eerste 20 minuten wordt zo ongeveer het eerste hoofdstuk voorgedragen. Later overstijgt het het leesniveau gelukkig wel wat, maar het blijft meer literatuur dan theater. Wanneer je een boek bewerkt voor theater, moet je het dus wel bewerken! Michaël Zeeman, verklaard Tabucchi-liefhebber, liep halverwege de voorstelling uit.

De Telduivel, HetPaleis, De Tijd (15/09/2000)

Bram — Thu, 21 Aug 2008 15:17:38 +0000

Broeva Haro!! Een voorstelling over wiskunde (waskunde? viskunde? piskunde) die nog leuk is ook. Waarom is niet-volwassentheater altijd zoveel leuker dan wel-volwassentheater? Regisseur Herwig De Weerdt is binnenkort te zien in ‘Valsch Haar’, regie: Peter De Graef.
Heerlijk pluspunt: een voorstelling die om 19u begint, is om 20u15 ook alweer gedaan.En de zon schijnt ook nog. Het leven is vurrukkuluk.

Omdat het niet anders kan, de tijd (12/02/2008)

colson — Sat, 16 Feb 2008 09:07:27 +0000

Een vrouw en zes mannen en zestig sonnetten in ruim zestig minuten. Kan dat, werkt dat op toneel?

Nou blijkbaar, als die sonnetten van Pablo Neruda zijn en ze in licht theatrale vorm door acteurs van De Tijd gebracht worden.

Alles draait in deze liefdespoëzie om Matilde, de geliefde van de dichter. Ze doet hier zelf haar woordje via Barbara Vanwelden. De bewondering die haar ten deel valt wordt geleverd door zeer middelbare mannen die opvallen door hun viriele aankleding ( soortgelijke kecke laarsjes, riemgespen, pakken). Dat gebeurt met passie - in het Nederlands en soms in het Spaans. En begeleid door de melancholie van een bandaleon.

Alles bijeen is het prachtig. Het kan en het werkt.

elk wat wils, iets van shakespeare, de tijd (05/03/2007)

Mon, 05 Mar 2007 22:31:40 +0000

Een eindeloze saaie voorstelling waarin alleen maar teksten werden voorgedragen. De lichtpuntjes (geweien) waren voor de liedjes en de zangkunsten van de acteurs. Gelukkig heb ik meer voorstellingen gezien van De Tijd, zodat ik weet dat de acteurs nog beter kunnen acteren. Als het laaste gedeelte van Lucretia weg was gelaten, was ik waarschijnlijker wel positiever geweest.
Gezien Koninklijke Schouburg Den haag

Elk wat wils. Iets van Shakespeare, De Tijd (23/02/2007)

Mon, 26 Feb 2007 13:29:10 +0000

Wat een boeltje… ruim twee uur word je als toeschouwer getrakteerd op - het weze gezegd - erg fraaie gedeclameerde fragmenten uit het oeuvre van Shakespeare. De acteurs weten de teksten heel mooi uit de strot te knijpen, maar daar stopt het dan ook: het “samenspel”, of eerder het gebrek eraan, beperkt zich tot een narcistische, pretentieuze en vooral erg afstandelijke dictiewedstrijd tussen een bont gezelschap van acteurs die op geen enkel moment weet te boeien, laat staan enigszins te volgen is. Of hoe je acteurs van een gesubsidieerd inkomen voorziet. Vreselijk saaie, oeverloos lange voorstelling.

Elk wat wils. Iets van Shakespeare, De Tijd (20/02/2007)

colson — Wed, 21 Feb 2007 08:51:25 +0000

Bij Emilia Galotti en Husbands & Wives viel het me niet zo op. Maar dit keer is - overeenkomstig de oorspronkelijke filosofie van De Tijd- wel erg nadrukkelijk gekozen voor vertellen door acteurs/actrices die geen personage worden of willen zijn.

Er is flink gegrasduind bij Shakespeare. En een beetje bij de Beatles. Achter de op de voorgrond staande vijf microfoons worden Liefde en Lust ( “Venus en Adonis”) bezongen en geprezen. Links staat het Hammondorgeltje waar met ijle tonen John en Paul worden aangehaald. Zo nu en dan scheurt het rode doek daarachter open om geharnaste machtige mannen met stentorstem in het Engels krijgshaftige taal te laten slaken.

Geleidelijk aan gaan beide werelden door elkaar staan en lopen. Om, op driekwart van de voorstelling, nogal bruusk van karakter te veranderen om een driekoppig vertelde ( en door een actrice zwijgend gadegeslagen) verkrachting van Lucretia gepresenteerd te krijgen.

Een groot deel van de voorstelling was ik wel geboeid. Maar dat neemt de zwaktes niet weg. Iets te statisch. Iets te lang. Iets te veel een tweedeling (“Lucretia” sluit niet goed bij het voorgaande aan).

Kortom, ik vraag ze beter van De Tijd.