Dat affiche met die zwart-wit foto. Van die man met die lange grijze baard. Met zijn ogen dicht. Een verbannen Russische schrijver uit de jaren zeventig? Dat zou wel eens een heel sombere voorstelling kunnen worden. En ja hoor. In de enorme kringloopwinkel noteert de ene na de andere Russische schrijver uit de tijd van Breznjev even vlug een paar regels van zijn roman of van zijn gedicht. En doet gauw zijn leeslampje weer uit. En we zitten weer in het donker.

Maar die donkere beginscène blijkt de opmaat voor een lichte en ook luchtige theatrale voorstelling. Als Rietveld heeft uitgelegd waar het over zal gaan: ‘Alles was, alles, alles was, alles was verboden in die tijd’, interpreteren de zeven acteurs niet lang daarna het gedicht Vlinder. Dat ze eerst voor alle zekerheid verbranden. En dat begint met de woorden: ‘Te kort op aarde om angst te voelen of te kennen (…)’. ‘Underground’, roept De Man dan al meteen met stelligheid. ‘Duidelijk underground’, vindt ook Wilms. Maar menen ze dat? Of vinden ze van niet, en vinden ze die Russische undergroundschrijvers eigenlijk gewoon ‘een clubje zelfbenoemde losers’?

Rietveld stelt de vraag hoe zij zelf, als theatermakers en als acteurs, underground zouden kunnen zijn, nu. ‘Je moet dan esthetisch ongelooflijk níet behagen’, oppert Whien. Die stellingname lokt een heftige discussie uit waarin de ene ad remme opmerking over de andere buitelt. En zo gaat het door. Met dan weer scènes over de kunst in het Rusland van toen, dan weer scènes met de acteurs als zichzelf in het Nederland van nu.

Jeroen de Man, Vincent Rietveld en Ward Weemhoff en de gastacteurs Guido Pollemans, Jessie Wilms, Erik Whien en Aurelie di Marino (in een eindregie van Gerardjan Rijnders) gaan in hoog tempo door de geschiedenis van de undergroundkunst van de jaren zeventig in Rusland. Met snedige discussies leggen ze de link met het nu. Met hilarische en ter plekke vervaardigde historische filmbeelden leiden ze ons door de jaren van toen. Maar er is, ondanks die luchtige vorm, genoeg stof tot nadenken. Kortom, Jandergrouwnd is weer zo’n onvervalste voor de liefhebber niet te missen Warme Winkel voorstelling.