Moose in de Pers

Streef niet naar objectiviteit

Voor de lezers van Moose, was de selectie van het Theaterfestival afgelopen maandag al oud nieuws. Twee dagen eerder dan de kranten maakte het online-theatertijdschrift de jury-uitslag wereldkundig. Amper was het prestigieuze lijstje bekend gemaakt of bij www.moose.nl was het al voorzien van het nodige reliëf. Bij iedere uitverkoren voorstelling werd een handvol voors en tegens geleverd. 'Prachtige vormgeving, coole kleren en mooie plaatjes', stond er bij Le Cid van Toneelgroep Amsterdam. Maar ook: 'Een zeer saaie voorstelling. Geen actie, alleen liefde.'

Een dagblad zou bijna jaloers worden op zo'n snelle, uitgesproken reactie. Toch had de zeskoppige redactie van Moose niet haastig een mening uit de grond gestampt, noch was er een hijgerig 'belrondje' aan te pas gekomen. Het commentaar was simpelweg voorhanden op de site van het internet-tijdschrift. De voorstellingen waren al gezien, de reacties al geschreven. Ze moesten alleen nog even met de juiste links aan de jury-uitslag worden gekoppeld.

Die snelheid, dat hoort echt bij internet. En dus ook bij Moose. 'Soms maken we er inderdaad een punt van om nieuws snel online te hebben', vertelt redactielid Floortje Bakkeren, die net als haar collega's een Amsterdamse (ex) theaterwetenschapper is. Vorig jaar stond de einduitslag van het Theaterfestival binnen vijf minuten bij Moose op het net, doorgebeld vanuit Paradiso waar iemand met een mobiele telefoon in de aanslag stond.

Het Theaterfestival vinden ze bij Moose dan ook maar een slome bedoening. Voorstellingen die soms wel anderhalf jaar oud zijn worden gepresenteerd als 'de stand van zaken'. Dat is dan toch al lang niet meer 'aan de hand'? Nee, dan het Holland Festival, dat heeft nu wel zeven nieuwe Nederlandse voorstellingen in het programma. Waar er natuurlijk weer zes van geselecteerd worden, maar pas voor het volgende Theaterfestival, lachen vier van de zes redactieleden op een Amsterdams terras -vertrouwd terrein voor de redactie die bij gebrek aan kantoor in het café vergadert. Daar komt ook de naam Moose vandaan, de oprichtingsbijeenkomst vond plaats in uitspanning De Eland aan de Elandsgracht.

Moose is snel, brutaal en lekker ongenuanceerd, weten de trouwe lezers. Vage theaterkunstenaars, gladde zakelijk leiders, blatende festivaldirecteuren en elkaar na-apende programmeurs - ze worden allemaal op hun nummer gezet.- 'Johan Simons en Theu Boermans zijn de blufgozers van de klas', staat momenteel te lezen in de rubriek 'Moose geeft punten'. Rapportcijfer 2 verdienen de beide artistiek leiders met de chantage waarmee zij hun fusieplannen kracht bijzetten. En Cox Habbema krijgt als voorzitter van de commissie Cultuur en Fiscus die onlangs met een voorspelbaar rapport kwam, een dikke 9 voor 'dit staaltje betaald nietsdoen op staatskosten'.

Kritiek op voorstellingen wordt bij Moose gegeven in de vorm van 'minirecensies'. Een hartenkreet van enkele regels die gepaard gaat met toegekende tomaten c.q. eland-geweien. Die symbooltjes ter af- of goedkeuring kunnen betrekking hebben op elementen van de voorstelling, maar graag ook op randverschijnselen. Een slechte voorstelling kan tóch nog een gewei verdienen voor de fantastische nazit-met-hapjes. En een goede voorstelling krijgt tóch een tomaat als het jeugdige 'Rick-van-der-Ploeg-publiek' op die ene avond luidruchtig koekjes zat te eten. Een vrolijke interpretatie van de theaterwetenschappelijke stelling dat een toneelavond meer is dan alleen de voorstelling.

'Streeft niet naar objectiviteit', is het motto van Moose. En Floortje Bakkeren kenschetst de mening van Moose rustig als 'wisselvallig en makkelijk beïnvloedbaar'. Maar die subjectiviteit is de helft van het verhaal. Sinds zijn tweeënhalf-jarige bestaan is het internet-tijdschrift uitgegroeid van een studentikoos vriendeninitiatief tot een interactief podium voor informatie en oordeel. De bezoekers worden nadrukkelijk uitgenodigd om met tips of aanvullingen te komen, er is een plek voor ingezonden columns en een drukbzocht gastenboek. En het belangrijkste: het schrijven van recensies is tot collectieve bezigheid uitgeroepen. 'Schrijf hier uw eigen mini-recensie!' luidt de oproep, met daarbij een eenvoudig mail-formulier. Hier wordt de democratisering in praktijk gebracht die de eerste internet-pioniers beloofden: het geven van een artistiek oordeel is niet meer voorbehouden aan een culturele elite. 'Wij geven het publiek een stem', zegt Floortje Bakkeren. Zo was de hierboven geciteerde recensent die Toneelgroep Amsterdams Le Cid zo saai vond, elf jaar en verplicht met zijn ouders mee naar het theater.

Voor de Gouden Tomaat die Moose jaarlijks uitdeelt aan de slechtste voorstelling van het seizoen, melden zich tot grote vreugde van de redactieleden ook mensen die slechts één voorstelling zagen waarvan ze zelfs de titel niet meer weten. Maar slecht!

Hoe meer minirecensies per voorstelling, hoe beter, stelt Moose. Bij elkaar kunnen al die grillige, spontane of onhandige reacties toch veel vertellen. Redactielid Miel de Zwart: 'In de hoeveelheid zit 'm de nuance.'

Internet heeft voor de zes redactieleden, die zich de afgelopen tijd ook profileren als internet-adviseurs voor theatergroepen, niks te maken met multimedia. Dat is een veel voorkomende vergissing, met als resultaat zo'n 'flashy' site van de Nederlandse Opera die de gemiddelde internetter niet kan bezoeken omdat de benodigde software tekortschiet. Verwacht bij Moose geen, foto's of filmpjes. Internet is interactieve uitwisseling van beknopte meningen en berichten. En paradoxaal genoeg biedt juist het 'snelle' medium iets waar het theater grote behoefte aan heeft: een geheugen.

Vanaf begin af aan heeft Moose al haar nieuwsberichten, recensies en commentaren opgeslagen. Dankzij de overzichtelijke rubricering en de vele slimme 'links' die de redactie aanlegt, kunnen bezoekers van deze site met een enkele muisklik terugbladeren in de tijd. Recensies bevatten links naar eerdere voorstellingen van dezelfde groep. Bij gesignaleerde trends of hypes in de rubriek In/Uit staan verwijzingen naar relevante voorstellingen.

Is er nieuws over de omstreden fusieplannen die theaterland het afgelopen jaar in beroering brachten? Bij een dagblad zweeft een vervolgbericht vaak in het luchtledige, omdat het ondoenlijk is om de complete voorgeschiedenis steeds opnieuw te verwoorden. Bij Moose, waar de redactieleden zelfs de kranten hebben verdeeld om geen theaterfeit te missen, worden nieuwe feiten simpelweg aan de oude gelinkt.

'Zo leg je de waan van de dag mooi bloot', constateert redactielid Simon van den Berg. 'Het cbs geeft bijvoorbeeld ieder jaar een overzicht van de bezoekersaantallen die de podiumkunsten twee seizoenen eerder trokken. De vorige keer was er een dip in de bezoekcijfers, en als het deze keer weer stijgt, kan je dat mooi linken aan die oude, hysterische berichten dat het helemaal mis was in het theater.'

Een intrigerende eigenschap van dat 'linken' is dat het de feiten onaangetast laat. Je vermijdt de subjectieve kleuring waar een samenvatting in een krantenartikel onvermijdelijk mee gepaard gaat. En zo tref je bij Moose, ondanks de onbeschaamde subjectiviteit, ook een bijna wetenschappelijk streven naar objectiviteit. Ook daarin herken je de theaterwetenschappelijke achtergrond van deze nieuwe soort theaterbeschouwers. Om met de moosers zelf te spreken - een knipoog naar het stokpaardje van starre theaterwetenschappers die niet van modern theater houden: 'Wij blijven trouw aan de tekst'.

Marijn van der Jagt in de bijlage Kunst & Cultuur van de Volkskrant, 11 mei 2000

Terug naar Moose in de Pers