oude meuk
Artikel
De Zweedse schrijver Per Olov Enquist schreef 'Dat stuk met Strindbergs piemel' in 1975. Regisseur Miriam Boolsen studeert nu met dit stuk af. Enquist is in Nederland recentelijk weer in de belangstelling gekomen met zijn historische romans, waarvan ‘Het bezoek van de lijfarts’ uit 1999 wel de bekendste is.
-door René Brouwer
Ook 'Dat stuk met Strindbergs piemel', in de eigen vertaling van Miriam Boolsen, zou als zo'n historische reconstructie beschouwd kunnen worden, omdat het handelt over een episode uit het leven van de Zweedse schrijver August Strindberg. Maar zoals in zijn historische romans wil Enquist meer dan het reconstrueren van historische gebeurtenissen. Ging het in 'Het bezoek van de lijfarts' om liefde en politiek, in deze tekst gaat het om de relatie tussen mannen en vrouwen.
We zijn getuige van een toneelrepetitie van de nieuwe eenakter 'De sterkere' van August Strindberg. Het toneel lijkt dan ook nog niet gereed voor de première ervan en staat nog vol met bierkratten van een brouwerij die het theater als opslagruimte gebruikt wanneer er geen voorstellingen worden gegeven. Bij de repetitie zijn niet alleen August Strindberg (Olaf Pieters) zelf aanwezig, maar ook zijn vrouw, de toneelspeelster Siri von Essen-Strindberg (met stijl gespeeld door Lotte Proot), die de hoofdrol in de eenakter op zich zal nemen.
Het is onmiddellijk duidelijk dat de relatie tussen Strindberg en diens vrouw niet goed (meer) is, en dat blijkt des te meer als haar tegenspeelster ten tonele verschijnt. Hoewel deze tegenspeelster, Marie Caroline David (Sofie Knijff), in de eenakter slechts een stomme rol vervult, roept haar verschijning bij Strindberg juist die gevoelens op die hij door het schrijven van de eenakter had geprobeerd te onderdrukken. Dat in die gevoelens zijn lid een niet geringe rol speelt, zal gezien de titel wel niet verbazen.
Het spel wordt soms wat zwaar aangezet, en er wordt vaak op de lach gespeeld. Aanvankelijk werkt dat enigszins bevreemdend: laat zo'n stuk over een een mislukte relatie zich wel zo komisch spelen? Echter zodra Viggo Schiwe (Alwin Pulickx) opkomt, die buiten het relationele geweld van de familie Strindberg staat en net als de toeschouwer gaat ervaren wat er tussen de drie is voorgevallen, ontstaat er ruimte voor ironische distantie, waarin de humor een vanzelfsprekende plaats heeft.
Het is overigens de vraag of Miriam Boolsen Strindberg door haar titelkeuze niet teveel eer bewijst. Enquist zelf gaf zijn stuk 'De nacht van de tribaden' mee. Een tribade (overigens door Boolsen consequent met amazone vertaald) is een lesbische vrouw, meer bepaald de vrouw die bij het vrijen bovenop ligt en de man speelt. De overbodigheid van de man, van Strindberg in dit geval, lijkt hiermee reeds gesuggereerd. Maar misschien heeft Boolsen juist willen aangeven dat die overbodigheid er niet kan zijn, en dat Enquist, net als Strindberg, met zijn tekst zijn werkelijkheid niet kan manipuleren.