oude meuk

Artikel

De Regiedagen

Het leek een slimme keuze van Christina Hauge om voor haar afstuderen Strindberg's 'Spooksonate' te regisseren. Dit stuk uit 1907 dat zoveel invloed had op de ontwikkelingen van het theater van de 20e eeuw, biedt veel mogelijkheden om de regiekwaliteiten te tonen. Voortdurend schakelt de schrijver tussen surrealistische en realistische gebeurtenissen. Hij voert spookfiguren en doden op, mysteries worden onthuld en geschapen; de liefde geneest niet maar eist een dodelijke tol. De verwachting was dat een beginnende theatermaker zich hierin flink zou kunnen uitleven.
-door Cecile Brommer

'Spooksonate' speelt zich af in en rond een groot herenhuis waar spookfiguren, gekken en doden ronddwalen. Voor de deur ontmoet de hoofdpersoon, een hulpvaardige, wat naïeve jongeman, een gepensioneerde bankdirecteur. De oude man wekt zijn interesse voor een mooie jonge vrouw die zijn dochter blijkt te zijn, verwekt bij een van de bewoners van het grote huis. De man wil een rekening vereffenen met de bewoners, maar als hij met zijn onthullingen de macht denkt over te nemen, komen ook zijn eigen wanddaden en leugens aan het licht.

Het is de moeder van zijn dochter, een vrouw die als een papegaai in een kast leeft, die de directeur ontmaskert. Ze sluit hem in haar eigen kast op, waar hij zich verhangt. De jongeman heeft inmiddels kennisgemaakt met de dochter. Ook zij is gevangen in een net van leugens en bedrog. Maar als de jongen de sluiers van geheimzinnigheid oplicht, sterft zij. De jongeman moet zijn liefde voor de waarheid en vrijheid bekopen met de dood van zijn beminde.

Christina Hauge heeft ervoor gekozen historisch lijkende kostuums en een wat verouderde vertaling te gebruiken, maar de personages over het algemeen te laten spreken als hedendaagse mensen. Dat botst en dat is interessant om te zien. Ze lijkt voor deze keuze geïnspireerd door de voorstelling 'De wilde eend' van Toneelgroep Amsterdam waar ze stage liep. Regisseur Gerardjan Rijnders gebruikte in deze voorstelling uitvergrote, historische kostuums, compleet met opplakneuzen, voorhangbuiken en brillen, en een hedendaags taalgebruik. Maar de bewegingen van de personages waren eveneens uitvergroot, karikaturaal en komisch. Gezuiverd van sentiment was de boodschap helder: zonder verbeelding kun je niet leven en de liefde is belangrijker dan de waarheid.

Er zijn nog meer overeenkomsten tussen de voorstelling van Rijders en die van Hauge. Ook in 'De wilde eend' wil een jongeman een meisje verlossen van de leugens in haar leven en vermoordt hij daarmee degene die hij wilde helpen. En zowel bij Rijnders als bij Hauge speelt Gunilla Verbeeke de jonge dochter die te gronde gaat aan de beste bedoelingen van de waarheidlievende buitenstaander. Hier houdt de vergelijking echter op. Waar Rijnders een treffende theatrale vertaling vond voor de essentie van de voorstelling, concentreert Hauge zich te veel op het uiteenzetten van de uiteindelijk niet zo boeiende situatie.

Dat bijvoorbeeld de vrouw als een papegaai spreekt en zich beweegt, gaat snel vervelen als het niet aanzet tot denken, lachen of huilen. De regisseur schept te weinig ruimte voor reflectie, humor en fantasie. Wat mysterieus is bij Strindberg, of hilarisch en schrijnend bij Rijders, is bij haar realistisch en onverhuld. En daarmee maakt ze het de toeschouwer bijzonder lastig zich met de motieven van de personages dan wel de regisseur te verbinden. In de ouderwetse kostuums en speelstijl, lijken de acteurs een reconstructie neer te zetten. Het drama wil niet over het voetlicht komen, het bereikt alleen de ogen en oren en helaas niet het hart.

Gezien: 15 juni 2003

zie ook: Minirecensies: 'Spooksonate'